Advent 2020 – Bas Kloppenborg 

Wie is Joris van Voorst tot Voorst, wat mag er over jou gezegd worden? 

Ik ben gelukkig getrouwd, heb vijf prachten van kinderen en inmiddels ook vier prachtige kleinkinderen, waarvoor ik heel dankbaar ben. Met name voor  hoe de kinderen (ze zijn volwassen), allemaal in het leven en ook in het geloof staan. Dat is iets om heel dankbaar voor te zijn. Dat is eigenlijk heel kort gezegd wie ik ben, een gezinsman. 

Thans ben je voorzitter van het bestuur van EWTN Lage Landen, dat word je niet zomaar. Je bent nu gepensioneerd, wat heb je hiervoor gedaan? 

Ik heb bijna 15 jaar voor Kerk in Nood gewerkt, als directeur voor Kerk in Nood Nederland. Voor diegenen die dat niet kennen, het is een organisatie die vervolgde Christenen helpt of in pastorale nood zijn. En in die hoedanigheid heb ik ook veel mogen rondreizen door landen waar je niet zo snel met vakantie gaat,  bijvoorbeeld Irak, Pakistan e.a. Dit deed ik om  de situatie waarin zij verkeren ter plaatse  te ervaren. Ook heb ik bedevaarten georganiseerd naar het Heilig Land. De Christenen  in het Heilig Land hebben te maken met een dubbel probleem. In de eerste plaats vormen zij  een minderheid binnen de  bevolking, 90% van de Christenen in het Heilig Land is Palestijn en binnen de Palestijnse wereld vormen zij een kleine minderheid. De meerderheid is moslim. En het tweede grote probleem de tegenstelling tussen Joodse Israëliërs en de Palestijnen. Dus daar heb ik ook veel vertoefd en daar gezien hoe zij hun Christen-zijn beleven en tot uiting laten komen.  

En wat deed je daarvoor? Ik heb gelezen dat je in Wageningen hebt gestudeerd.  Je bent een landbouwkundig Ingenieur? 

Daarvoor heb ik bij overheden en bij een adviesbureau gewerkt, hoofdzakelijk in de milieu– en waterhoek wat iets heel anders was natuurlijk. Dat was ongeveer 15 jaar geleden. Ik had altijd de droom om samen met mijn professionele ervaringen, die met name in de managementsfeer lagen, mijn hart te laten spreken. Bij Kerk in Nood kon ik dat echt. Aan de ene kant betekende dat het opzetten van een professionele organisatie en het goed omgaan met het geld van de donateurs, en aan de andere kant het kunnen werken met mijn hart, i.e. aan de ondersteuning van vervolgde christenen buiten Nederland.  

En dat helpen van Kerk in Nood in het buitenland, ik kan me voorstellen dat men zegt ja, de kerk in Nederland is ook een kerk in nood. Hoe zie jij dat? 

Ja zeker,  Kerk in Nood heeft wel sporadisch projecten die ze steunen in de  westerse wereld, maar de grootste nood proberen ze toch te ledigen in de rest van de wereld. Met name in deze gebieden is er steeds minder geld om echt pastorale zorg te kunnen verlenen. Ik heb menig bisschop gesproken, die zei dat Kerk in Nood één van de laatste organisaties is waarbij ze terecht kunnen om steun voor pastorale projecten te kunnen krijgen, zoals bijvoorbeeld het drukken van bijbels, catechese materialen, het financieren van priesteropleidingen of religieuze opleidingen. Het geven van vervoersmiddelen aan priesters en catechisten om de mensen ver weg te kunnen bereiken met het Woord van God valt er ook onder. Nu, voor dat soort projecten zijn er steeds minder organisaties die dit willen ondersteunen. En Kerk in Nood is één van de laatsten, dus dan moet je ook prioriteiten stellen en dan valt de westerse wereld af,  zeker Nederland, waar nog veel financiële middelen zijn..  De kerk is hier wel in nood maar toch zijn hier nog vele fondsen om op terug te vallen.  

 

En nu ben je al bijna een jaar bezig met EWTN Lage Landen. Is dat een luxe in de lage landen of is het absoluut noodzakelijk? Hoe zie je dat? 

Ik denk zeker dat het tegenwoordig noodzakelijk is om via alle mogelijke manieren het Woord van God door te geven aan anderen, en zeker ook in onze regio’s, waar de reguliere media steeds minder aandacht geven aan zaken die rond het geloof spelen. Het wordt steeds belangrijker om daar meer aandacht aan te besteden.  

Nu noem je twee dingen: Het Woord van God en geloof. Heb je het geloof nodig om het woord van God te ontvangen, te aanvaarden? Zit er een verband tussen?  

Ik zou dat niet van elkaar willen scheiden. Ik denk dat als je het Woord van God hoort, als je de bijbel leest, dan ontstaan daar gewoon vele bekeringen. Ik heb er verschillende voorbeelden van gezien in bijvoorbeeld het Midden-Oosten waar de moslims de meerderheid vormen. Vaak kwamen we op een onverklaarbare, maar wonderlijke manier aan een bijbel en gingen daarin lezen.  Op die manier zijn er velen tot geloof in Jezus Christus gekomen. Op hele wonderlijke manieren dus. Zo zijn er ook verhalen van de catechismus, die in het Arabisch vertaald is en zo nu en dan rondslingert. Ook via deze weg komen de mensen tot geloof. Je kan het niet zomaar van elkaar scheiden. Het geloof kan een gevolg van zijn van het horen of lezen van het Woord van God.  

Ik ben zelf als kind katholiek opgevoed,  het is er dus met de paplepel ingegoten. En dat is voor veel mensen niet het geval. Zeker tegenwoordig niet. Daarom  is het juist zo belangrijk om het Woord van God door te geven. 

Maar zoals jezelf al zegt, jij bent misschien in de gelukkige situatie gekomen dat het met de paplepel is in gegoten. Dat deed je thuis, je wist niet anders. Maar ben je dan door het Woord van God tot geloof gekomen? Je hoort juist zo vaak dat het katholieken zijn, die niet zo bijbelvast zijn.  Daar wordt gewoon minder de bijbel gelezen. Het zgn. cultuur Katholicisme is snel te vinden… Is het de bijbel geweest die bij jou de sleutel is geweest om tot geloof te komen?   

Nee dat niet. Maar dat is bij veel van de mensen, die ik heb mogen ontmoeten in het Midden-Oosten, wel precies zo gegaan. Ze zijn niet gaan lezen om tot inzicht, tot geloof te kunnen komen. Maar ze zijn gaan lezen uit nieuwsgierigheid. En het resultaat daarvan bij hen is het geloof, .  In mijn situatie,  wij lazen uit de bijbel in de tijd toen ik nog jong was. Dit was inderdaad apart binnen de katholieke wereld. Maar vooral ook in de Heilige Mis hoorde je de lezingen en het Woord van God. Op die manier word je als het ware doordrenkt met Hem.  

Als je mensen hoort zeggen: “ja, die kerk en die bijbel, dat is één grote ideologie. Het zijn mensen die je proberen te bekeren, zieltjes winnen!” Wat denk je of zeg je dan?  

Het is geen ideologie. Het is werkelijk gebeurd. En dat is niet altijd, zeker tegenwoordig niet het verhaal wat men wil horen. Lees maar de bijbel. Het is geen boek vol sprookjes. Het is gewoon werkelijk gebeurd wat daarin staat. Het leven van Jezus is zo gelopen. We gaan nu  de Adventstijd in, op weg naar Kerst. Iedereen viert dat tegenwoordig als een mooi idyllisch feest met een veel romantiek eromheen. Maar als je in Israël, in Bethlehem bent geweest, en ziet hoe die situatie is, en dan hoort dat Jezus daar geboren is, ergens achteraf in een stal. En vervolgens moest vluchten. Ja, het is werkelijkheid geweest. En met de geboorte van Jezus is direct de aankondiging van het kruis ontstaan waardoor Hij ons verlost heeft. Het is werkelijk gebeurd. Waarom zou je dan spreken van een ideologie. Hij is naar óns toe gekomen om ons te verlossen door het kruis en door de opstanding. Het belangrijkste feest in ons geloof vormt daarmee  het Paasfeest. Het is werkelijkheid. 

 Maar dan heb je het over werkelijkheid en opstanding, verrijzenis,  welke hele moeilijke begrippen zijn.  Iemand moet eerst doodgaan aan een kruis, dat is al vreselijk. Dat kan toch geen verlossing brengen?   

Christus is opgestaan uit de doden, nadat hij aan het kruis gestorven is. En dat is echt de essentie in ons geloof. Dus daar kan je aan twijfelen of niet, maar ik twijfel daar niet aan. Voor mij is dat werkelijkheid.  

En met levend geworden: bedoel je daarmee dat na zijn dood toen pas echt bij de mensen ‘het muntje is gevallen’? Toen begrepen ze het pas?  

Nee dat is ook al daarvoor gebeurd. Hij heeft 33 jaar kunnen getuigen waarvan 3 jaar in het openbare leven. En het is ook al aangekondigd in het Oude Testament. Maar is het daarna werkelijkheid geworden.  

 En hoe beschouw jij de Nederlandse situatie? Is dat een woestijn, is dat een omgeving waar we gewoon te rijk zijn om nog op zoek te kunnen gaan naar essentie, zoals als je te veel eet, dan verlies je ok op een gegeven moment de verfijnde smaak?  Hoe zie je Nederland?  

Ja, je kan het niet in één woord samenvatten. Wat hier in het Westen, niet alleen in Nederland, heeft plaatsgevonden is een ontkenning van die waarheid van het Geloof. Die hele secularisatie is doorgedrongen in de maatschappij. Dat is triest om te zien. En ik heb die tegenstelling ook mogen zien in andere landen, bijvoorbeeld waar de seminaries wel tjokvol zitten. Dat is hier bepaald niet het geval. De leegloop van de kerk is enorm. Dat wordt nog eens extra bevestigd in deze tijd, dat  we niet allemaal zomaar naar de kerk kunnen. Dat de kerken leeggelopen zijn, is een feit. Vanuit de kerk willen we vaker politiek correct zijn en maken we ons meer zorgen om het imago van de kerk, dan over het zielenheil van de mens
Maar aan de andere kant je ziet ook kleine en grotere lichtpunten om ons heen. We zitten nu in de Advent, het ene na het andere kaarsje gaat aan. Er zijn vele kleine lichtpuntjes die we binnen de kerk kunnen zien. Dat zijn hele mooie ontwikkelingen.  

En kun je een voorbeeld geven van een concreter lichtpuntje, los van de kaarsen? 

Kijk naar het aantal parochies waar veel jonge gezinnen en veel jongeren komen. En dan denk ik bijvoorbeeld aan Leiden, Utrecht, Groningen, Nijmegen, Den Haag, Groningen … er zijn er meer. Kijk naar de jonge nieuwe bewegingen. Bijvoorbeeld de Blauwe Zusters die vanuit Nederland enorm veel roepingen hebben. In die zin is er wel degelijk een ontwikkeling, waarvoor we ook dankbaar moeten zijn. 

En als je het dan hebt over de spanning tussen het imago van de kerk en de zielenzorg voor de mens… Wat zie jij als de oorzaak van de leegloop van de kerken? Ligt die voornamelijk binnen de kerk in wat er wordt aangeboden of buiten de kerk waar zoveel verleiding en afleiding is? 

Beiden. Ik denk dat de invloed van de media op dit moment enorm groot is en de mensen juist naar buiten te trekt naar andere zaken … Ook denk ik dat op veel plekken helaas de kerk het laat afweten om echt het werkelijke verhaal van Christus te brengen. Als we niet meer over waarheid mogen spreken, wat ook in de kerk wel eens gebeurt… de mensen zitten daar niet op te wachten en  vinden dan hun eigen “waarheid” ook wel daarbuiten.  

Als je het hebt over de media dan heb je het over de sociale media, of beter gezegd, de asociale media?  

Ha, ha …  Nee, ik had het niet over de sociale media in het bijzonder. De media als geheel: de kranten, de nieuwszenders … dus in die zin is het breed genoeg, maar ze zijn in het algemeen zeer gekleurd.  

In deze hele beschrijving lijk jij juist geïnspireerd te zijn door ervaringen in het buitenland. Na Kerk in Nood, ben je nu actief als onbezoldigd voorzitter van het bestuur van EWTN Lage Landen. Wat kan EWTN Lage Landen in alles wat je beschreven hebt, betekenen binnen Nederland en Vlaanderen? 

Het is heel belangrijk die bijbel weer terug te brengen en dat we de rijkdom daarvan weer horen. Dit geldt ook voor de sacramenten. We mogen op dit moment maar beperkt naar de kerk komen.  Dat we niet wekelijks die Eucharistie mogen vieren is natuurlijk niet goed. De Eucharistie is het hart van de kerk, vormt het hart van ons geloof. Dus ik hoop dat we weer zo snel mogelijk allemaal naar de kerk kunnen gaan. En als het niet in aantallen mag, dan moeten we het maar op een creatieve manier anders gaan doen. Ik denk dat dát juist voor EWTN  Lage Landen een oproep is om daaraan te werken.  

De andere opdracht is de rijkdom van de wereldkerk laten zien. We zijn onderdeel van een wereldkerk die zo enorm rijk en groeiend is. De Katholieke kerk is nog steeds de grootst groeiende kerk in de wereld. Dat zullen we misschien niet direct zien hier in Nederland, maar het is wel zo. Dus onze taak is ook om te laten zien hoe en waar ze wel kan groeien; misschien kan dat aanstekelijk werken in ons land. Telkens  de waarheid laten zien, geen onwaarheid verkondigen om maar kijkers te trekken, aardig bevonden te worden of ‘zieltjes te kunnen winnen’. Die politieke correctheid moeten we maar eens achter ons laten. En ons echt richten op het zielenheil van de mens, hen naar Jezus Christus brengen. Dat is als kerk heel belangrijk. En als we daar als EWTN Lage Landen een bijdrage aan kunnen leveren, dat zou geweldig zijn… 

 Veel priestersen zelfs bisschoppen zeggen echter: “ja, we doen toch al die virtuele vieringen”? Het gaat toch prima, we bereiken nu nog meer mensen of misschien wel meer dan daarvoor. Het gaat toch goed  met het zorgen voor het zielenheil? 

Ik denk dat dit als noodoplossing vooriemand  die echt niet naar de kerk kan komen, goed is … Nee niet dat het goed is, dat het kan … maar uiteindelijk zijn we katholiek, en niet protestant. Het gaat ons niet alleen om het woord. Het gaat bij ons met name ook om de werkelijke aanwezigheid van Christus in de Eucharistie. En dat we deze echt werkelijk te ontvangen in de Eucharistie, om één te worden met Hem. Dit de essentie is van ons katholieke geloof. En daar is natuurlijk de mogelijkheid van de virtuele misvieringen, livestreams, niet geschikt voor. De Paus liet niet voor niets in Italië, nadat de Lock–down was opgeheven, direct de livestream vanuit het Vaticaan stopzetten. De mensen moeten gewoon weer naar de kerk komen en het is mogelijk. Zeker onze kerken zijn zo groot, dus laten we ons niet bang maken, we kunnen best gaan. We hebben ook een persoonlijke verantwoordelijkheid om voor elkaar en ons zelf te zorgen.  

Vormt hoe de bisschoppen handelen in de corona tijd, misschien een weerspiegeling van wat je eerder noemde, de spanning tussen bang zijn voor je reputatie en zorgen maken om het zielenheil?  

Ja, wat is belangrijker? Is het je imago? Is het de fysieke gezondheid waar we ons alleen maar druk om maken, of gaat het ook om de geestelijke gezondheid van de mens? Waar staan we als kerk voor?  

Is dat misschien iets waar ze een kans gemist hebben in dit soort tijden om juist wel heel aanwezig te zijn? 

Ja. Je moet er juist zijn voor de mensen en de mensen de gelegenheid geven om ook te komen en hun voedsel voor de geestelijke gezondheid aangereikt te krijgen.  

 Het tempo van de ontwikkeling van EWTN Lage Landen gaat niet heel hard Het lijkt  bijna letterlijk (zoals moeder Angelica placht te zeggen) te bewegen ‘at the pace of Providence’. Maar wat heb je volgens jou nu eigenlijk nodig in Nederland om het woord van God en de wereldkerk weer zichtbaar te maken? Waar ligt de prioriteit?  

Natuurlijk is het gebed nodig. Echter ook, heel materialistisch gezegd,moeten we de mogelijkheid krijgen om uitzendingen te kunnen verzorgen. Een studio is  vereist. We hebben al één goede computer met editing softwareen een eenvoudige camera voor opnames. Dus dan denk ik vervolgens direct aan donaties. Haha een bedelaar ben ik altijd geweest toen voor Kerk in Nood en nu voor EWTN Lage Landen. Het is heel hard nodig dat we  donaties krijgen om het werk mogelijk te maken. Zonder dát kunnen we het  gewoon niet. Verder  zou het ook mooi zijn als we een aantal vrijwilligers krijgen, die ons kunnen ondersteunen in bijvoorbeeld de Sociale Media, vertaalwerk of anderszins om ons te helpen veel films en documentaires toegankelijk te maken voor het Nederlands taalgebied. Zo kunnen we de mooie kanten van de wereldkerk nóg  toegankelijker maken. We hebben nu 1 geweldige vrouw, Anne, die als echte zelfstarter zaken aanpakt, zelf uitzoekt en  als experiment  bezig is verschillende soorten programma’s uit het grote netwerk van EWTN te  vertalen. Maar  eigenlijk heb je wel een goed sociaal medianetwerk nodig om dit beter bekend te maken en te vertellen waar het op onze YouTube site te vinden is. Zij doet het werk nu vanuit huis, maar we streven er natuurlijk naar om een werkruimte te kunnen aanbieden, naast de studio (én een kapel), waar mensen kunnen werken, elkaar kunnen ontmoeten etc. etc. Een kip en het ei verhaal. Ik kan het niet vaker herhalen: EWTN heeft een schat aan documentaires, films uit de hele wereld. Wat  zou het mooi zijn om die vertaald naar Nederland te brengen.  

Tot slot nog een korte vraag van persoonlijke aard, die misschien uit een onverwachte hoek komt. Jij bent zo actief met grote maatschappelijke betrokkenheid. Ik vraag me dan wel eens af, hoe zal er over jou gesproken worden?Het enige wat ik jou nu kan vragen is: hoe zou jij willen dat later over jou gesproken wordt? 

Na een korte stilte: tja… ik heb nu al in mijn hoofd zitten, indien ik over mijn graf zou kunnen regeren, wil ik bij mijn uitvaartgeen toespraken. Echt niet. Ik wil alleen maar dat de aanwezigen op dat moment God danken en loven voor alles wat hij ons gegeven heeft en voor de hoop op de verrijzenis en het eeuwig leven. En vervolgensmag van mij het lied ‘U zij de glorie’ gezongen worden. Dat is een ontzettend hoopgevend lied. Hij is het, Hij is de Glorie, en wij zijn kleine instrumentjes daarin.   

Daar ga ik toch even op door. “U zij de glorie”.  Dan kom je die bedelaar tegen op straat, en die zegt: Mijnheer ik heb u laatst op televisie gezien en u bent zo vol van die kerk. Ik begrijp er niets van, kunt u mij helpen?  Wat zou je dan zeggen?      

“Kom mee naar binnen”. Dan gaan we samen naar binnen,  

Waar naar binnen?  

Nou ja, als ik hem buiten dichtbij de kerk tegenkom, nodig ik hem daaruit, is het elders dan elders, bijvoorbeeld bij mij thuis, dan daar. Dan ga ik met hem verder het gesprek aan. Je probeert  met iemand in gesprek te komen . Je moet  je eigen geloof laten zien. Het voorbeeld is belangrijker dan de woorden. 

Dank.