17 januari gedenkdag: de heilige Antonius van de Woestijn, een vader van het monnikendom en medebeschermheilige van de dieren @NCRegister
Antonius, die vele titels draagt – Antonius van Egypte, Antonius de Abt, Antonius de Anchoriet, Antonius de Kluizenaar, Antonius van Thebe en Antonius de Grote – stichtte gemeenschappen van mannen met dezelfde roeping als hijzelf, zoekers naar God in verzaking aan de wereld.
.
ACI Prensa/CNA; Wereld; 17 januari 2024 – De heilige Antonius van de Woestijn werd op 12 januari 251 in Egypte geboren in een familie van rijke boeren in Heracleopolis Magna, een deel van Egypte dat werd opgenomen in het Romeinse Rijk.
Op ongeveer 18- of 19 jarige leeftijd, woonde Anttonius de mis bij waarbij hij het Evangelie van Matteüs hoorde voorlezen en werd geboeid door de woorden van Jezus: “Als je volmaakt wilt zijn, verkoop dan alles wat je hebt en geef het aan de armen” (Mt 19,21).
De woestijn: sterven aan de wereld en leven in Jezus Christus
Toen Antonius 20 jaar oud was, stierven zijn ouders en besloot hij het gebod van Jezus, dat in zijn ziel gegrift stond, in praktijk te brengen. Hij verdeelde zijn erfenis onder de armen en trok de woestijn in waar hij als kluizenaar leefde, in volledige afzondering, toegewijd aan boetedoening en een leven van gebed.
Jarenlang leefde hij in een kluizenaarsonderkomen dat hij zelf had gebouwd en dst beschreven werd als een kuil naast een begraafplaats. Deze “nabijheid van de dood” – zoals hij het in gedachten graag noemde – wekte in zijn hart vele overpeinzingen op over het leven van Jezus. Hij dacht vaak na over de waarheid over Jezus, de overwinnaar van de dood. Sommige van deze overpeinzingen werden op schrift gesteld en hebben wonderbaarlijk de tijd overleefd.
Vader van het monnikendom en verdediger van het geloof
Antonius, die vele titels draagt – Antonius van Egypte, Antonius de Abt, Antonius de Anchoriet, Antonius de Kluizenaar, Antonius van Thebe en Antonius de Grote – stichtte gemeenschappen van mannen met dezelfde roeping als hijzelf, zoekers naar God in verzaking aan de wereld. Veel van deze monniken leefden in dezelfde ascetische stijl in de woestijn.
Om deze reden wordt de heilige Antonius van de Woestijn beschouwd als een van de voorlopers van het monnikendom, zo niet als de initiator op zich. De vorm van monastiek leven die hij in praktijk bracht verspreidde zich over een breed gebied tijdens het eerste millennium van het christendom en liet een onuitwisbare stempel achter op de geschiedenis van de Kerk. Volgens de heilige Hiëronymus van Stridon (342-420) kende Antonius ook de heilige Paulus de Kluizenaar, een Egyptische anachoreet (kluizenaar) die in de woestijn van Thebe leefde.
Tegenwoordig bestaat, na eeuwen, het monnikendom in de woestijn nog steeds in verschillende delen van de wereld.
De heilige Antonius stond samen met de heilige Athanasius ook bekend om zijn verdediging van het christelijk geloof en de leer tegen het arianisme, de ketterij die de goddelijkheid van Jezus Christus ontkent en de natuur van de heilige Drie-eenheid aantast.
De heilige Athanasius van Alexandrië (328-373) zei over Antonius: “Hij bad heel vaak, omdat hij geleerd had dat het nodig is om je terug te trekken om constant in gebed te blijven: sterker nog, hij besteedde zoveel aandacht aan lezen dat hij alles wat hij gelezen had onthield, in die mate dat er een tijd kwam dat zijn geheugen de boeken verving.” Vervolgens voegde hij eraan toe: “Alle bewoners van die plek, en alle geëerde mannen, wier gezelschap hij genoot, noemden hem bij het zien van zijn gedrag ‘vriend van God’; en allen hielden van hem als een zoon of als een broer.
‘Als iemand niet wil werken, zal hij ook niet eten’
De heilige Athanasius, die de heilige Antonius kende en later over zijn leven schreef, zei het volgende over de woestijnmonnik:
“Hij [Antonius] werkte met zijn eigen handen, want hij kende de woorden van de Schrift: ‘Als iemand niet wil werken, zal hij ook niet eten’ [2 Thess. 3:10]; wat hij met zijn werk verdiende, gaf hij deels aan zijn eigen levensonderhoud uit, deels aan de armen.”
In de christelijke traditie en cultuur geeft werk de mens waardigheid en vormt zijn geest. Door te werken worden mensen Gods medewerkers in het grote werk van de schepping. Antonius verinnerlijkte deze waarheden tot in de perfectie.
Beschermheilige van de dieren
De heilige Antonius stierf in 356 op 105-jarige leeftijd op de berg Colzim, vlakbij de Rode Zee. Hij wordt vereerd als de beschermheilige van mandenvlechters, borstelmakers, slagers en begraafplaatsen. Hij staat ook bekend als de “co-patroon” van de dieren en deelt deze titel met de heilige Franciscus van Assisi. Gedurende lange tijd is in het Vaticaan een zegening van dieren gevierd op Antonius’ feestdag van 17 januari.
Twee verhalen ondersteunen dit patronaat: bij de dood van de kluizenaar Paulus was Antonius de enige die hem kon begraven; de omstandigheden waren echter moeilijk en hij had niemand om hem te helpen. Plotseling verschenen er midden in de woestijn twee leeuwen, vergezeld van andere dieren die de heilige hielpen bij het graven van het gat waarin hij de overblijfselen van Paulus zou neerleggen.
Het tweede verhaal heeft te maken met een wild varken dat hij in de buurt van zijn kluizenaarsplek vond en waarvan alle nakomelingen blind geboren werden. Nadat Sint Antonius medelijden kreeg en hen genas, volgde het moedervarken hem overal als een trouwe beschermer en week nooit van zijn zijde.
Deze verhalen vormen de basis voor een rijke iconografische traditie waarin Sint Antonius vaak wordt afgebeeld in gezelschap van een wild zwijn. Briljante schilders zoals Michelangelo, Tintoretto, Teniers, Bosch, Cézanne en Dali maakten de heilige Antonius tot onderwerp van vele prachtige werken.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
240118 | [XLS000] |
