Mannen op priesteropleidingen in Rome vanuit Denemarken, Finland, Noorwegen en Zweden vormen een uitzondering op hun grotendeels niet-religieuze leeftijdgenoten – en ze willen graag ‘getuigen van hoop’ zijn in eigen land.
Door Bénédicte Cedergren; Wereld; 15 juni 2023
De Scandinavische landen, die vaak worden geassocieerd met sociaal liberalisme en toenemende secularisatie, behoren tot de minst religieuze landen ter wereld. Internationale ‘peer-reviewde’ opiniepeilingen die vragen naar het belang van religie in het leven van mensen, hun geloof in God en het leven na de dood, laten steeds hetzelfde sombere beeld zien.
Voor de katholieke kerk, die haar eens zo sterke positie verloor met de opkomst van het protestantisme in de 16e eeuw, lijkt het aantal katholieken in de Scandinavische landen wellicht bijzonder ontmoedigend. Op dit moment vertegenwoordigen katholieken in Noorwegen, Zweden, Denemarken en Finland respectievelijk 3,5%, 1,2%, 0,8% en 0,3% van de bevolking.
Maar ondanks deze schijnbaar naargeestige realiteit, zijn er bakens van hoop voor de katholieke kerk in de Scandinavische landen te vinden op het Venerable English College in het hart zelf van de Kerk in Rome. Daar, in een seminarie dat in 1579 werd opgericht voor de opleiding van katholieke priesters om de missie in Engeland en Wales te dienen, vormen Noordse seminaristen bijna een derde van de opleiding – zes mannen van de in totaal 20 seminaristen.
Vier van hen zijn Mathias Ledum, 27 jaar, een seminarist voor het Noorse bisdom Oslo; Antonio Bajlovic, 28 jaar, in opleiding voor het Zweedse bisdom Stockholm; Viktor Torres Airava, 28 jaar, voor het Finse bisdom Helsinki; en Lukas Stanislaw Macko, 22, een seminarist voor het Deense bisdom Kopenhagen – allemaal naar Rome gestuurd om te studeren, wat tegenwoordig de norm is voor Scandinavische seminaristen, omdat hun eigen seminaries inactief zijn door het gebrek aan katholieke priesters en katholieke instellingen die priesterlijke vorming kunnen bieden.
Bajlovic, Ledum en Torres Airava kwamen in 2019 aan op het Venerable English College. Ledum en Torres Airava hebben hun filosofische studies afgerond en maken momenteel hun tweede jaar theologie af aan de Pauselijke Gregoriaanse Universiteit, terwijl Bajlovic zijn derde en laatste jaar theologie afmaakt aan de Pauselijke Universiteit van Sint Thomas van Aquino. Als God het wil, zal hij in de herfst tot diaken worden gewijd. Macko, die een jaar geleden in Rome aankwam, beëindigt zijn eerste jaar filosofie aan het Angelicum.
‘Anders’ en ‘Eenzaam’
Wanneer ze het opgroeien als katholieken in hun respectievelijke landen beschrijven, antwoorden de vier seminaristen met dezelfde woorden: Het betekende anders zijn, eenzaam; en het was soms zelfs beangstigend – niet alleen omdat ze tot een geloofsgemeenschap behoorden die afweek van de protestantse norm, maar ook omdat ze überhaupt een geloof praktiseerden.
“Opgroeien als katholiek in Zweden betekende dat ik een beetje anders was dan mijn vrienden,” legde Bajlovic uit aan het Register. “Ik was de enige katholiek in mijn klas en ik moest steeds weer uitleggen waarom ik op zondag naar de kerk ging en wat ik daar deed.”
“Het was best eenzaam,” voegde Ledum eraan toe. “Behalve mijn zus, mijn neef en ikzelf, was de enige andere katholiek op de basisschool een Filippijnse vriend van de familie. Geen van mijn vrienden had een religieuze opvoeding, dus het was bijna onmogelijk om hen uit te leggen dat ik in God geloofde, regelmatig bad, elke zondag naar de mis ging en waarom het per ongeluk eten van een broodje salami op een vrijdag in de vastentijd me verdrietig maakte. Ik was ook doodsbang dat iemand erachter zou komen dat ik misdienaar was. ”
Omdat ze de enige katholieken waren in hun klas, en vaak op de hele school, werden de jongens al snel uitgedaagd om de leer van de Kerk te verdedigen als er moeilijke en controversiële vragen werden gesteld in de klas, ondanks het feit dat ze te jong en slecht voorbereid waren om de naïeve en vaak uitdagende vragen van vrienden en zelfs leraren te beantwoorden. .
In tegenstelling tot Zweden, Denemarken en Noorwegen, waar scholen verplicht niet-confessioneel levensbeschouwelijk onderwijs hebben, krijgen Finse leerlingen levensbeschouwelijk onderwijs in hun eigen godsdienst. Omdat Torres Airava de enige katholiek was, was zijn ervaring een beetje anders.
“Hoewel ik alleen was, had ik geluk,” legde Torres Airava uit. “Onze organist van de kathedraal kwam naar mijn school en leerde me over het katholieke geloof. Privé godsdienstlessen hebben mijn geloof en katholieke identiteit echt versterkt en daar ben ik eeuwig dankbaar voor.”
Verschillende wegen naar dezelfde roeping
Geen enkele man legt dezelfde weg af naar het priesterschap. Elke roeping is uniek, en terwijl het voor sommigen plotseling, onverwacht en onvoorzien kan zijn, lijkt het voor anderen alsof de roeping er altijd al is geweest.
“Toen ik opgroeide, had ik altijd een diep en toenemend verlangen om met God te leven,” vertelde Macko. “Maar omdat ik een erg verlegen kind was, deelde ik dit verlangen lange tijd met niemand. Dit innerlijke verlangen groeide langzaam uit tot een bewustzijn van mijn roeping tot het priesterschap, en uiteindelijk vond ik de moed om met een priester over mijn gedachten te praten.”
“Voor mij was het ook een geleidelijk proces,” voegde Torres Airavar eraan toe. “Ik denk dat mijn gedachten over het priesterschap onbewust begonnen als kind, toen mijn moeder me tijdens de mis vertelde dat het brood en de wijn het Lichaam en Bloed van Christus werden als de bel luidde – mijn kleine verstand was gefascineerd. Mijn besef van een roeping groeide en mijn gevoel van roeping werd bewuster rond het ontvangen van mijn vormsel op 13-jarige leeftijd.”
In tegenstelling tot Macko’s en Torres Airava’s gestaag groeiende interesse in het priesterschap, kwam Ledums roeping meer onverwacht. Hij droomde ervan om drummer te worden in een metalband of professioneel skateboarder, maar pas toen hij bepaalde priesters ontmoette in zijn parochie en bij evenementen van het jeugdpastoraat, ontdekte Ledum een nieuwe fascinatie.
“Er was iets heroïsch aan de manier waarop ze aanwezig waren voor allerlei mensen in allerlei situaties,” vertelde hij aan het Register. “Ze waren deugdzame modellen van hoe Christus na te volgen, terwijl ze eerlijk waren over het feit dat ook zij net zo kwetsbaar en onvolmaakt waren als ieder ander.”
Maar de Noorse seminarist zegt dat wat zijn nieuwsgierigheid naar het priesterschap echt aanwakkerde, de “aanstekelijke vreugde was die van de priesters afstraalde”.
“Uiteindelijk is in de popcultuur het recept voor een gelukkig leven meestal veel geld, carrière maken en seks, en dan heb je deze priesters, die dat allemaal uit vrije wil hebben opgegeven en toch zo’n diepe, oprechte vreugde en vrede lijken te hebben. Ik wilde ook zo gelukkig zijn als zij!”
Hoewel hij dacht dat hij geen priester hoefde te worden om een soortgelijke vreugde te ervaren, raakte Ledum toch steeds meer betrokken bij kerkelijke activiteiten en begon hij langzaam te houden van het idee van een leven in dienst van God en zijn mensen in de kerk. Een uitwisselingsproject in Honduras na de middelbare school werd een keerpunt in zijn leven: daar, in een land dat op dat moment het hoogste aantal moorden ter wereld kende, ontmoette hij priesters en nonnen die hun comfort hadden opgegeven om jonge mensen te helpen een veerkrachtig geloof en een radicale hoop te cultiveren.
“Ik herkende dezelfde uitbundige vreugde en vrede die ik bij priesters in Noorwegen had gezien,” deelde hij. “Ik raakte ervan overtuigd dat er meer in het leven moest zijn dan alleen het najagen van materiële rijkdom, prestige en oppervlakkige genoegens. Ik begon God te vragen of Hij mij niet ook tot deze roeping riep.”
Tegenwicht bieden aan een trend van ongodsdienstigheid
De weg van de roeping van deze vier seminaristen is nog meer bijzonder als je kijkt naar de turbulente geschiedenis van het christendom in de Scandinavische landen.
Het begin van religiositeit in de Scandinavische landen gaat terug tot het voorchristelijke Noorse heidendom, dat duurde tot de 12e eeuw. Dankzij de zendingsinspanningen van de heilige Ansgar en Engelse missionarissen, en zelfs van de Vikingen die tijdens hun reizen tot het katholicisme werden bekeerd, werd Denemarken voor het eerst gekerstend in 965 na Christus, gevolgd door Noorwegen in de 11e eeuw en Zweden in de 12e eeuw. Uiteindelijk werd de katholieke kerk in Finland gevestigd dankzij de Zweedse kruistochten in de 12e en 13e eeuw.
Tot de reformatie in de 16e eeuw bloeide het katholicisme in de Scandinavische landen. De heldhaftige levens en het martelaarsschap van de Noordse heiligen – koning Olaf van Noorwegen, koning Erik van Zweden, koning Knut van Denemarken en bisschop Hendrik van Finland – getuigen hier allemaal van.
In 1527 brak koning Gustav Vasa van Zweden met de katholieke kerk en vestigde met geweld het lutheranisme als staatsgodsdienst, en de andere Scandinavische landen volgden spoedig. Katholieke gebruiken werden onderdrukt en samen met de oprichting van Evangelisch-Lutherse staatskerken ontstonden er nieuwe wetten die non-conformisten uitsloten.
Tot op de dag van vandaag wordt de samenleving gedomineerd door het Lutherse christendom – 60%-75% van de bevolking is lid van de Evangelisch-Lutherse staatskerken. Volgens internationale peilingen beschouwt echter minder dan 20% van de Noren, Denen, Zweden en Finnen zichzelf als gelovig – een indicatie dat kerklidmaatschap voor velen meer te maken heeft met cultureel erfgoed dan met het aanbidden van God.
“De trend is al lange tijd een sterke secularisatie en een groeiende ongelovigheid,” legt Ledum uit. “Ik zie echter steeds meer mensen die zich hol en leeg voelen nadat ze het postmoderne atheïstische, relativistische en materialistische project hebben uitgeprobeerd, waardoor ze onbevredigd achterbleven en hongerig zijn naar zin en doel, naar iets groters en diepers. Noch geld, carrière, roem, noch hedonisme, hebben hen het geluk en de vrede kunnen geven waarnaar ze allemaal op zoek zijn.”
Getuigen van hoop
Ondanks de hoge mate van secularisatie blijft de kerk in de Scandinavische landen langzaam, maar gestaag, groeien. De instroom van immigranten, naast bekeringen en de bloei van katholieke gemeenschappen, zorgen gezamenlijk voor een jaarlijkse groei van 2%. Terwijl recordaantallen Noren, Zweden, Denen en Finnen naar verluidt de laatste decennia hun staatskerken verlaten, vragen elk jaar meer mensen, vooral jongeren en intellectueel gevormden, om deel te nemen aan de Orde van Christelijke Initiatie van Volwassenen.
“De grote filosofische en theologische intellectuele traditie van de kerk kan ook een toevluchtsoord zijn voor mensen die leven in een wereld waar subjectieve waarheden worden verafgood en mensen worden ‘gecanceled’ omdat ze niet de juiste subjectieve waarheden erop na houden,” stelde Ledum. “In de katholieke kerk vinden ze niet alleen dat er zoiets bestaat als objectieve waarheid, maar ook dat de Waarheid zelf een naam en een gezicht heeft.”
Hoewel veel rusteloze en verlangende harten hun weg naar de Kerk vinden, zijn er ook nog steeds veel die dat niet doen – iets waar Ledum, Bajlovic, Torres Airava en Macko iets aan hopen te doen.
Zoals deze vier seminaristen uitleggen, moeten ze hun mensen helpen hun vergeten katholieke wortels en erfgoed te herontdekken, evenals de schoonheid, goedheid en waarheid die ooit zo volmondig werden ontvangen en beleefd in hun landen – maar om dat te kunnen doen, moeten ze eerst hun eigen geloof voeden.
“Als katholieken,” aldus de Zweedse Bajlovic, “is het belangrijk voor ons om te groeien in ons eigen geloof en te lezen hoe andere christenen hebben geworsteld en antwoorden hebben gevonden op de uitdagingen in de huidige samenleving. Dit is zowel nuttig voor ons in onze eigen overtuiging als voor anderen die ons vragen naar de redenen voor ons geloof.”
Torres Airava was het daarmee eens, maar voegde er nog iets aan toe: “We moeten de kerk meer onder de aandacht brengen.”
“Ik denk bijvoorbeeld dat veel Finnen het katholicisme nooit overwegen omdat ze niet eens weten dat we bestaan in hun land,” legde hij uit. “De Kerk moet haar aanwezigheid in de samenleving laten voelen. ”
Nadenkend over hoe zij in dezelfde gangen lopen als de jonge mannen die daar voor hen studeerden om terug te keren en hun leven te geven aan de re-evangelisatie van Engeland en Wales, merkte Ledum uit Noorwegen op: “Het helpt ons om te groeien in diezelfde missionaire ijver om ons leven op te offeren, ondanks angst, tegenstand en vervolging, om het geloof in de harten van onze landgenoten in het Noorden nieuw leven in te blazen.” Hij stelde een paar manieren voor waarop deze missie zich kan ontvouwen: door in gesprek te gaan met mensen, te luisteren naar hun verlangens en vertrouwensrelaties met hen op te bouwen.
Macko uit Denemarken zegt dat een bron van vertrouwen in deze evangeliserende missie de overtuiging is dat “alle menselijke harten en geesten geschapen zijn om God lief te hebben” en dat, zoals de heilige Augustinus leerde, “ons hart niet zal rusten totdat het rust in God.”
“De eigenlijke missie van de katholieke kerk, zoals God die heeft verordend, is God te aanbidden in geest en waarheid, en de waarheid van Christus te verkondigen aan alle naties. Dit is wat we moeten doen.”
Bénédicte Cedergren is een Zweeds-Franse freelance journaliste. Nadat ze afstudeerde aan de Universiteit van Stockholm met een diploma in journalistiek, verhuisde Bénédicte naar Rome waar ze een diploma in filosofie behaalde aan de Pauselijke Universiteit van Sint Thomas van Aquino. Ze zingt ook gewijde muziek en werkt als fotografe. Gepassioneerd over het verspreiden van de waarheid en schoonheid van het katholieke geloof, deelt Bénédicte graag de getuigenissen van anderen en schrijft ze verhalen die boeien en inspireren.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
