COMMENTAAR: Drie zaken verdienen speciale aandacht.
Vaticaan; 30 mei 2022
Om het pontificaat van paus Franciscus adequaat te begrijpen, is het even noodzakelijk om aandacht te besteden aan wat niet wordt gezegd en niet wordt gedaan, als aan wat wel wordt gezegd en wel wordt gedaan. De aankondiging van een consistorie om in augustus 21 nieuwe kardinalen te benoemen is daar een goed voorbeeld van. Drie gevallen verdienen speciale aandacht.
Geen kardinaal voor Kiev
Majoor aartsbisschop Sviatoslav Sjevtsjoek van Kiev, hoofd van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk, zal voor de achtste keer op rij door paus Franciscus worden overgeslagen. Gezien de oorlog die in Oekraïne woedt, zou patriarch Sviatoslav zeker aan de Heilige Vader zijn voorgesteld als een kans om solidariteit Oekraïne te tonen.
Waarom aartsbisschop Shevchuk niet tot kardinaal is benoemd, is enigszins een raadsel. Als hoofd van de grootste van de Oosterse katholieke kerken, werden zijn voorgangers door Paulus VI en Johannes Paulus II tot kardinaal benoemd. Zes van de kleinere Oosterse Kerken hebben kardinalen, waaronder de Syro-Malabar, Syro-Malankara, Maronitische, Chaldeeuwse, Roemeense en Ethiopische Kerken.
Met name paus Franciscus benoemt kardinalen om zijn pastorale bezorgdheid te tonen. Zo benoemde hij bijvoorbeeld de aartsbisschop van Agrigento, Sicilië, tot kardinaal om te laten zien welke prioriteit hij geeft aan migranten en vluchtelingen.
Aartsbisschop Shevchuk is pas 52, maar het consistorie van augustus 2022 zal de 47-jarige bisschop Giorgio Marengo van Ulaanbaatar, Mongolië, ook betreffen, waar de katholieke bevolking zo klein is dat er niet eens een bisdom is.
Paus Franciscus heeft herhaaldelijk geweigerd aartsbisschop Sjevtsjoek te benoemen uit vermoedelijke eerbied voor het Russisch-orthodoxe patriarchaat van Moskou, dat liever zou zien dat de Oekraïense katholieke kerk niet zou bestaan. Aartsbisschop Shevchuk niet tot kardinaal benoemen ondergraaft niet alleen de protesten van het Vaticaan om de Oekraïense katholieken te steunen, maar wekt ook de indruk dat patriarch Kirill van Moskou een soort veto heeft over het interne katholieke leven in de zogenoemde “Russische wereld”.
Gegeven het feit dat de Oekraïens-orthodoxe bisschoppen van de Russisch-orthodoxe kerk (Patriarchaat van Moskou) zich afgelopen vrijdag onafhankelijk hebben verklaard van Moskou, doet het schofferen van aartsbisschop Shevchuk het erop lijken dat de Heilige Vader meer eerbied heeft voor patriarch Kirill in Moskou – die hij eerder deze maand “de misdienaar van Poetin” noemde – dan voor Kirill’s collega-bisschoppen.
In 1994 benoemde Johannes Paulus II, vanuit de wens solidariteit te tonen met de door oorlog verwoeste stad Sarajevo, de toen 49-jarige aartsbisschop Vinko Puljić tot kardinaal, ondanks diens jeugdige leeftijd. Kiev heeft een millennium-oude christelijke traditie die patriarch Sviatoslav verdedigt tegen een godslasterlijke militaire aanval van Moskou. Hij verwezenlijkt nu al moedig het symbolische kardinaalsrood door zijn leven te offeren voor de Kerk. Dat hij in Rome niet wordt erkend is een bittere teleurstelling voor vele Oekraïense katholieken in hun uur van wanhopige nood.
Een kardinaal uit SoCal (Zuid-Californië)
Aangezien kardinaal Roger Mahony van Los Angeles in 2016 80 jaar werd, heeft Zuid-Californië, de thuishaven van de grootste Latino-katholieke bevolking van het land, geen kardinaal met kiesrecht meer gehad.
Aartsbisschop Jose Gomez van Los Angeles, die door zijn broederbisschoppen tot voorzitter van de USCCB is gekozen, is de levende belichaming van de prioriteit die paus Franciscus geeft aan de integratie van immigranten. Als Mexicaanse immigrant in de Verenigde Staten is aartsbisschop Gomez een van de meest energieke hoge prelaten geweest in het pleiten voor immigranten.
Paus Franciscus koos echter een andere herder uit SoCal voor het college van kardinalen, bisschop Robert McElroy van San Diego, door de doorgewinterde correspondent van het Vaticaan, John Allen, gekarakteriseerd als “een van de meest fervente liberalen in de bisschoppenconferentie van de VS”.
Aartsbisschop Gomez – hoofd van het grootste aartsbisdom in de Verenigde Staten – passeren t.b.v. een van zijn ondergeschikte bisschoppen is een perfect doelgerichte boodschap. Dat bisschop McElroy in het openbaar een aanvaring heeft gehad met aartsbisschop Gomez over pro-abortus katholieke politici is niet irrelevant bij zijn selectie. Aartsbisschop Gomez, een hoffelijk en waardig man, zal zich met de gebruikelijke terughoudendheid opstellen tegenover wat veel van zijn broederbisschoppen – off the record – als een schandelijke behandeling beschouwen.
Een troostprijs kardinaal
Eén nieuwe kardinaal op de lijst valt op door waar hij niet vandaan komt. Bisschop Peter Ebere Okpaleke is afkomstig uit het pas opgerichte bisdom Ekwulobia in Nigeria.
Daar zit een verhaal achter. Paus Benedictus XVI benoemde Okpaleke in 2012 tot bisschop van Ahiara. Veel priesters en mensen maakten heftig bezwaar, op grond van het feit dat bisschop Okpaleke niet tot hun eigen etnische groep behoorde. Bisschop Okpaleke moest buiten Ahiara tot bisschop worden gewijd en kon niet effectief bezit nemen van het bisdom.
Na jaren van vruchteloze pogingen om de situatie op te lossen, ging paus Franciscus in 2017 de priesters van Ahiara aanpakken. Ze kregen 30 dagen de tijd om hun tegenstand op te geven en de Heilige Vader persoonlijk een brief te schrijven, waarin ze plechtig hun gehoorzaamheid beloofden. Het was een direct beroep op het pauselijk gezag om de situatie op te lossen.
Het mislukte. Het Vaticaan gaf in 2018 de nederlaag toe en aanvaardde met niet geringe gêne het ontslag van bisschop Okpaleke uit Ahiara. De afgewezen bisschop moest vervolgens twee jaar wegkwijnen zonder bisdom. Uiteindelijk werd een oplossing gevonden toen in 2020 in Nigeria een nieuw bisdom werd opgericht; Okpaleke werd er tot eerste bisschop benoemd. Aangezien het bisdom nog niet bestond, zou hij geen tegenstand ondervinden.
De benoeming van bisschop Okpaleke tot kardinaal is een poging om achteraf nog iets te redden van de droevige situatie. De pauselijke eer is een troostprijs voor wat het pauselijk gezag niet heeft kunnen bereiken.
Kardinalen wereldwijd
Ook andere benoemingen zijn opmerkelijk.
Aartsbisschop Leonardo Ulrich Steiner van Manaus, Brazilië, was een sleutelfiguur van de synode over het Amazonegebied, waar zijn aartsbisdom ligt. Zoals zoveel sleutelfiguren in die synode is hij een Latijns-Amerikaan van Duitse afkomst die, met aanzienlijke Duitse steun, erop gebrand was gehuwd priesterschap en een vrouwendiaconaat te bevorderen. Paus Franciscus wees beide voorstellen van de synode af, een bittere teleurstelling voor de Duits-Amazon-alliantie. De rode hoed die de Amazone opdrijft, kan als een andere troostprijs worden beschouwd.
Er zijn twee Indiase kardinalen in de nieuwe “lichting” – zoals ze in India zeggen – wat het groeiende belang van de Kerk in India weerspiegelt, dat veel meer katholieken telt dan veel Europese landen.
Aartsbisschop Anthony Poola van Hyderabad is de eerste Dalit – lid van de “onaanraakbare” kaste – die tot kardinaal wordt benoemd, hetgeen onderstreept dat de bevrijdende boodschap van het Evangelie zeer aantrekkelijk is voor de lagere kasten van India, iets wat wordt gevreesd door de hindoe-nationalistische regerende macht.
De andere nieuwe Indiase kardinaal heeft misschien wel de mooiste combinatie van naam en titel waar dan ook in de Kerk: Filipe Aartsbisschop Neri Antonio Sebastiao di Rosario Ferrão van Goa en Daman, Primaat van het Oosten, Patriarch van Oost-Indië. De aartsbisschop-patriarch, een zachtaardige en vriendelijke herder, is momenteel voorzitter van de bisschoppen van de Latijnse ritus van India, en wordt verheven in een belangrijk jaar, aangezien 2022 de vierhonderdste verjaardag markeert van de heiligverklaring van de heilige Franciscus Xaverius, de missionaris naar Goa, en de heilige Filippus Neri, naar wie de nieuwe kardinaal is vernoemd.
Father Raymond J. de Souza
Over Pater Raymond J. de Souza: Pater Raymond J. de Souza is de oprichter en redacteur van Convivium magazine.
Keywoorden: Aartsbisschop Anthony Poola | Aartsbisschop José Gomez | Aartsbisschop Leonardo Ulrich Steiner | Consistorie | Father Raymond J. de Souza | Filipe Aartsbisschop Neri Antonio Sebastiao | Heilige stoel | Majoor-aartsbisschop Sviatoslav Shevchuk | Mgr. Robert McElroy | Mgr. Peter Ebere Okpaleke | NCRegister | Oekraïense katholieken | Patriarch Kirill | Pro-abortus katholieke politici | Vaticaan | Vaticaanse diplomatie |
