De paus zei dat de Kerk een grote vriendschap heeft met de kunsten, die de wereld de broodnodige hoop kunnen brengen door middel van schoonheid, harmonie en waarheid.
Door Hannah Brockhaus; Vaticaan; 23 juni 2023
Paus Franciscus sprak vrijdag in de Sixtijnse Kapel ongeveer 200 vooraanstaande kunstenaars en andere creatieve mensen uit meer dan 30 landen toe.
Onder de deelnemers was de Amerikaanse fotograaf Andres Serrano, maker van het controversiële beeld “Piss Christ” uit 1987, een foto van een plastic kruisbeeld ondergedompeld in urine.
De ontmoeting met paus Franciscus in de Sixtijnse Kapel werd georganiseerd door het Vaticaanse Dicasterium voor Cultuur en Onderwijs ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de opening van de Collectie Moderne en Hedendaagse Kunst in de Vaticaanse Musea.
Andere gasten waren hedendaagse schilders, beeldhouwers, architecten, fotografen, schrijvers, dichters, toneelschrijvers, musici, acteurs en regisseurs.
De paus zei dat de Kerk een grote vriendschap heeft met de kunsten, die de wereld de broodnodige hoop kunnen bieden door middel van schoonheid, harmonie en waarheid.
“Als kunstenaars proberen jullie vaak de diepten van het menselijke bestaan, de donkere afgronden ervan, te doorgronden. We zijn niet een en al licht, en jullie herinneren ons daaraan,” zei de paus op 23 juni.
“Tegelijkertijd is het nodig om het licht van de hoop te laten schijnen in die duisternis, te midden van ons egoïsme en onze onverschilligheid,” voegde hij eraan toe. “Help ons om een glimp op te vangen van het licht, van de schoonheid die redt.
Er waren negen creatieve personen uit de Verenigde Staten, waaronder Abel Ferrara, die de recente Pater Pio-film regisseerde met Shia LaBeouf in de hoofdrol.
In zijn toespraak zei paus Franciscus dat kunst en geloof in zoverre op elkaar lijken dat ze allebei verontrustend kunnen zijn. “Noch kunst, noch geloof, kan de dingen gewoon laten zoals ze zijn: ze veranderen ze, transformeren, brengen in beweging en zetten ze op hun kop. Kunst kan nooit als verdoving dienen; ze brengt vrede, maar in plaats van gewetens te sussen, houdt ze die alert”, zei hij.
De paus beschouwde ook de verbinding van kunst met schoonheid.
“Zoals Simone Weil schreef: ‘Schoonheid verleidt het vlees om toegang te krijgen tot de ziel. Kunst raakt de zintuigen om de geest te verlevendigen, en dat doet ze door middel van schoonheid, die dingen weerspiegelt die goed, rechtvaardig en waar zijn,” zei hij.
“Schoonheid,” ging hij verder, “laat ons voelen dat het leven gericht is op volheid, vervulling. In ware schoonheid beginnen we het verlangen naar God te ervaren. Velen hopen vandaag de dag dat de kunst meer en meer kan terugkeren naar het cultiveren van schoonheid.”
Paus Franciscus hekelde een soort oppervlakkige, of “cosmetische schoonheid” en zei dat een manier om ware schoonheid te herkennen is door de aanwezigheid van harmonie.
“Ware schoonheid is altijd de weerspiegeling van harmonie,” zei hij. “Als ik het zo mag zeggen, harmonie is de werkzame deugd van schoonheid, haar diepste geest, waar de Geest van God, de grote harmonisator van de wereld, aan het werk is.”
Hij voegde eraan toe: “Als kunstenaars kunnen jullie ons helpen om ruimte te maken voor de Geest.”
Werken van Serrano
Serrano heeft vaak heftige reacties gekregen vanwege zijn werken, waarin vaak lichaamsvloeistoffen, menselijke uitwerpselen of foto’s van lijken zijn verwerkt.
Zijn foto “Piss Christ” werd bekritiseerd als godslasterlijk en is sinds het einde van de jaren 80 het onderwerp van controverse. De Amerikaanse senatoren Al D’Amato en Jesse Helms uitten hun verontwaardiging over het feit dat de kunstenaar in 1986 $5.000 ontving van de door de belastingbetaler gefinancierde National Endowment for the Arts.
Kardinaal George Pell, toenmalig aartsbisschop van Melbourne, probeerde in 1997 zonder succes een gerechtelijk bevel te krijgen om te voorkomen dat de National Gallery of Victoria de foto zou tentoonstellen. De tentoonstelling werd later geannuleerd toen iemand probeerde het werk van een muur te verwijderen en twee tieners het met een hamer aanvielen.
Een afdruk van de foto werd in 2011 ook beschadigd door christelijke demonstranten toen deze werd tentoongesteld in een museum voor hedendaagse kunst in Avignon, Frankrijk.
Serrano heeft de foto verdedigd tegen beschuldigingen van godslastering en noemde het “een daad van toewijding” van iemand die katholiek is geboren en getogen en nu praktiserend christen is.
Andere genodigde kunstenaars
Dichteres Patricia Lockwood, schrijvers Enuma Okoro en Jhumpa Lahiri, de in Korea geboren Amerikaanse toneelschrijver Young Jean Lee, fotograaf Bill Armstrong, kunstenaar Daniel Arsham en beeldhouwer Barry X Ball vertegenwoordigden ook de Verenigde Staten.
Een van Ball’s meer recente werken is een portretsculptuur van de heilige Johannes Paulus II, een figuur die hem naar eigen zeggen al sinds zijn vroege twintiger jaren fascineert.
In een beschrijving van het werk zei Ball dat hij weliswaar was opgevoed als een streng fundamentalistisch protestants christen, maar dat hij, nadat hij op de universiteit kennismaakte met kunstgeschiedenis, “een bijzondere affiniteit ontwikkelde voor de kunst van de Kerk, een bijna uitsluitend rooms-katholieke kunst”.
De beeldhouwer zei dat hij geïnspireerd was om lessen te gaan volgen om zich tot het katholicisme te bekeren, maar dat hij dat nooit heeft doorgezet.
“Hoewel ik me uiteindelijk niet heb bekeerd, ben ik wel tijd blijven doorbrengen in katholieke kerken en grijp ik de gelegenheden aan die zich tijdens mijn reizen voordoen om te kijken naar de kunst die ze bevatten en om me te koesteren in hun voelbare spiritualiteit – zo anders dan de strenge witte protestantse ‘dozen’, verstoken van kunst, waar ik God lof bracht tijdens mijn jeugd in Zuid-Californië,” zei hij.
De Zuid-Koreaanse pianist Yiruma, de Italiaanse poprock singer-songwriter Ligabue en de Oekraïense zangeres en actrice Tina Karol waren ook aanwezig.
Tijdens het evenement bracht de in Italië wonende cellist Issei Watanabe een lied ten gehore op een cello gebouwd met stukken hout van migrantenboten.
De paus drong er ook bij de creatieve personen op aan om de armen niet te vergeten, “degenen die Christus bijzonder na aan het hart liggen, degenen die getroffen worden door de vele vormen van armoede van vandaag.”
“Ook de armen hebben behoefte aan kunst en schoonheid,” zei hij.
Hannah Brockhaus is de senior correspondent van Catholic News Agency in Rome. Ze groeide op in Omaha, Nebraska, en heeft een graad in Engels van Truman State University in Missouri.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Wilt u meer lezen over bijvoorbeeld ‘Onverschilligheid‘? Klik dan hier , of gebruik één van de andere tags boven of onderaan dit artikel.
