De toespraak die werd omschreven als ‘diepgaand en echt’ karakteriseert de roep om wijding van vrouwen als een vorm van klerikalisme en als een afleiding van wat katholieke vrouwen willen en nodig hebben.
Jonathan Liedl; Vaticaan; 18 oktober 2023
VATICAANSTAD – Een vrouwelijke leek kreeg deze week luid applaus tijdens de Synode over Synodaliteit voor een toespraak die het streven van sommige leden naar wijding van vrouwen karakteriseerde als een poging om leken te klerikaliseren, zo hebben verschillende bronnen bevestigd.
De toespraak die de vrouw op 16 oktober ‘s ochtends hield voor de vergadering was een reactie op meerdere verslagen van kleine groepen die opriepen tot de wijding van vrouwen, niet alleen tot het diaconaat, maar in sommige gevallen ook tot het priesterschap. In de toespraak betoogde ze ook dat een focus op de wijding van vrouwen afleidt van wat vrouwen in de kerk willen en nodig hebben.
Het Register sprak met twee synodeleden die aanwezig waren in de Paul VI Hall op het moment van de toespraak, en een derde bron bevestigde hun verslag. De deelnemers spraken op voorwaarde van anonimiteit gezien de restrictieve geheimhoudingsregels van het evenement.
Naast kritiek op de roep om de wijding van vrouwen, onderstreepte de drie minuten durende toespraak – of “interventie” in het spraakgebruik van de Synode over Synodaliteit – het belang van moederschap, zowel biologisch als spiritueel, om te begrijpen wat het betekent om een vrouw te zijn vanuit een katholiek perspectief, waarbij het belang van Maria, de Moeder van God, als denkkader voor vrouw-zijn werd gebruikt.
Opmerkelijk is dat het instrumentum laboris, of leidend document van de Synode, 45 verwijzingen naar vrouwen bevat, maar slechts twee keer “moeder” noemt, beide keren alleen in de context van voorbeden tot de Heilige Maagd Maria.
Impact op de Synode
Een deelnemer beschreef de toespraak als “diepgaand en echt” en stelde deze tegenover een presentatie van een voorstander van de wijding van vrouwen die als “militant” werd omschreven. Na de toespraak van de vrouwelijke leek zag de informatiebron “mensen glimlachen … blijdschap op veel gezichten, misschien opluchting op sommige gezichten van anderen”.
De synodeleden die met het Register spraken zeiden dat de interventie een luid applaus kreeg van sommige van de 365 leden van de Synode, die nu haar derde werkweek ingaat.
De onbekende leek die de toespraak hield, en naar verluidt zelf moeder is, is een van de 54 vrouwen die stemmen in de Synode. Een primeur voor de bisschoppensynode is dat een aanzienlijk aantal vrouwen en andere niet-bisschoppen volledig deelneemt aan de beraadslagingen: 27% van de voltallige synodevergadering.
De ontwikkeling deed zich voor tijdens de bespreking van het thema van de synode hoe de katholieke kerk een missionaire kerk kan zijn met “alle ambtsdragers”, een thema dat geen specifieke vraag over de wijding van vrouwen opwierp. Terwijl sommige tafelverslagen spraken over het belang van moeders en grootmoeders in het doorgeven van het geloof, zo meldden bronnen, pleitten andere voor de wijding van vrouwen tot het diaconaat en priesterschap.
Maar de ochtendinterventie van de vrouwelijke leek beïnvloedde ook de discussies later op de dag.
Volgens een lid van de synode deelden verschillende deelnemers die waren aangewezen om zich te richten op het specifieke thema van de rol van vrouwen in de Kerk dat de toespraak van de vrouw invloed had op hun discussie in de kleine groep. Deze leden hadden de opdracht gekregen om specifiek in te gaan op een aanwijzing met de vraag: “Is het mogelijk om [de opname van vrouwen in het diaconaat] te overwegen en op welke manier?” en voltooiden hun tafelverslagen later op de middag.
Wijding van vrouwen speciaal aandachtspunt
De toespraak van de vrouwelijke leek onderstreept hoe belangrijk discussies over de mogelijkheid van de wijding van vrouwen zijn geworden op de Synode over Synodaliteit, ondanks het volhouden van de organisatoren dat de vergadering zich niet zou richten op de leer en ook niet op het duidelijke en vaste onderricht van de Kerk over dit onderwerp.
In zijn toespraak van 4 oktober bij de opening van de Synode over Synodaliteit, suggereerde paus Franciscus dat een focus op kwesties zoals de wijding van vrouwen meer een kwestie van speculatie in de media was dan een aandachtspunt voor de vergadering.
“Ik weet het niet, dat zijn dingen die ze daar buiten zeggen,” zei de paus toen.
Maar zelfs voordat de Synode begon, verklaarden sommige deelnemers al dat ze van plan waren om de kwestie tijdens de, een maand durende, vergadering aan de orde te stellen.
Kardinaal Robert McElroy uit San Diego schreef bijvoorbeeld in januari dat de Kerk de synode moest gebruiken om “stappen te zetten in de richting van het toelaten van vrouwen tot het diaconaat”, een resultaat dat de Zwitserse leek Helena Jeppesen-Spuhler ondersteunde en beschreef als een “opstapje” naar vrouwelijke priesters.
Meerdere synodeleden hebben geprobeerd om publiekelijk te bagatelliseren hoe belangrijk interne discussies over de wijding van vrouwen zijn geweest. Op zaterdag bijvoorbeeld vertelde de generaal abt van de Cisterciënzers, Mauro-Giuseppe Lepori, aan de pers dat de deelnemers weliswaar spraken over de toelating van vrouwen tot het diaconaat, maar dat dit geen centraal aandachtspunt was en dat het onderwerp van vrouwelijke priesters niet ter sprake was gekomen.
Echter, op dinsdag zei de Australische theologe Renee Köhler-Ryan tijdens een persbriefing dat er “te veel nadruk” lag op vrouwelijke priesters tijdens de synodebesprekingen, wat zij beschreef als een “niche-kwestie”. Köhler-Ryan suggereerde ook dat de discussies over de wijding van vrouwen onvoldoende “theologische overweging” hadden en niet voldoende gegrond waren in wat de Kerk al geleerd heeft over dit onderwerp.
Andere leden van de synode die tijdens de synodevoortgang met de pers spraken, benadrukten hoe de Synode over Synodalitiet zou kunnen leiden tot grote veranderingen in de kerk met betrekking tot de rol van vrouwen.
Tijdens een podcast interview met de National Catholic Reporter zei bisschop Shane Mackinlay van Sandhurst in Australië, dat “de kwestie van de wijding van vrouwen duidelijk iets is dat universeel moet worden aangepakt”.
“En als het resultaat zou zijn dat de wijding tot het diaconaat openstaat voor vrouwen, dan zou ik dat zeker toejuichen,” zei de Australische bisschop, die een van de 13 mensen is die toezicht moeten houden op het opstellen van het samenvattend document van de bijeenkomst van 4 tot 29 oktober.
De zuster van Sint Jozef Maria de los Dolores Palencia Gomez vertelde vrijdag aan de media dat het feit dat zij de eerste vrouw was die een bisschoppensynode voorzat als een van de gedelegeerde voorzitters van paus Franciscus, een symbool was van de dingen die komen gaan en dat de synode “de weg bereidde voor toekomstige veranderingen” over de rol van vrouwen in de Kerk.
Kerkelijk onderricht
Paus Franciscus heeft bereidheid getoond om te breken met precedenten en vrouwen te plaatsen in belangrijke leidinggevende functies, waaronder in de Romeinse Curie, zoals hij vorige week deed toen hij een religieuze zuster benoemde tot ondersecretaris van het Beheer van het Patrimonium van de Apostolische Stoel.
Maar de paus heeft ook herhaaldelijk bevestigd dat de kerk vrouwen niet sacramenteel kan wijden.
In 2013 verduidelijkte paus Franciscus dat de apostolische brief Ordinatio Sacerdotalis van de heilige Johannes Paulus II uit 1994 het “laatste woord” was over dit onderwerp; deze leert dat “de Kerk geen enkele autoriteit heeft om aan vrouwen de priesterwijding te verlenen en dat dit oordeel als definitief moet worden aangehouden door alle gelovigen van de Kerk”.
In een interview in 2022 verklaarde paus Franciscus opnieuw dat vrouwen “niet kunnen toetreden tot het gewijde ambt”, maar dat dit geen “achterstelling” was. Zijn antwoord van 11 juli op de dubia van vijf kardinalen, of verzoeken om leerstellige opheldering, bevestigde eveneens dat “niemand in het openbaar de bepaling van Johannes Paulus II kan tegenspreken”, hoewel het onderwerp nog wel steeds bestudeerd kan worden.
Paus Franciscus heeft ook toegestaan dat de kwestie van vrouwelijke diakens in sommige contexten wordt onderzocht – zoals in twee tijdelijke commissies en op de Amazonesynode van 2019. Maar de eerste commissie bereikte geen consensus, terwijl de bevindingen van de tweede niet openbaar zijn gemaakt.
En ondanks de aanbeveling van de Amazonesynode om vrouwen in aanmerking te laten komen voor het permanente diaconaat, riep de paus in zijn postsynodale apostolische exhortatie van februari 2020, Querida Amazonia, op om vrouwen meer te betrekken bij het leven van de Kerk, maar zonder enige mogelijkheid van hun deelname aan het gewijde ambt aan te geven.
Jonathan Liedl
Jonathan Liedl is senior redacteur voor het Register. Zijn achtergrond omvat werk voor katholieke staatsconferenties, drie jaar seminarieopleiding en bijles geven aan een christelijk studiecentrum aan een universiteit. Liedl heeft een B.A. in politieke wetenschappen en Arabische studies (Univ. of Notre Dame), een M.A. in katholieke studies (Univ. of St. Thomas), en is momenteel bezig met de afronding van een M.A. in theologie aan het Saint Paul Seminary. Hij woont in Minnesota’s Twin Cities. Volg hem op Twitter op @JLLiedl.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
