COMMENTAAR: Net als zijn heilige voorgangers nodigt paus Franciscus de Kerk uit om zich bij hem aan te sluiten.
Vaticaan; 4 mei 2023
Paus Franciscus koos ervoor om zijn 10-jarig jubileum zonder veel ceremonieel en met weinig publiek commentaar voorbij te laten gaan. Toch leek hij vervolgens na te denken over zijn 10 jaar in de Stoel van Petrus en te betreuren dat zijn pontificaat gekenmerkt is geraakt door toenemende verdeeldheid in het leven van de Kerk. Dat werd het duidelijkst tijdens zijn recente apostolische bezoek aan Hongarije. Het vormde ook wat kan worden beschouwd als een onderzoek van het pauselijk geweten tijdens de Goede Week.
Zoiets als een openbaar gewetensonderzoek kan deel uitmaken van belangrijke pauselijke jubilea. Bij zijn 20-jarig jubileum in 1998 preekte Johannes Paulus II:
“Na 20 jaar dienst op de stoel van Petrus kan ik niet nalaten mezelf vandaag een paar vragen te stellen … Ben je een ijverige en waakzame leraar van het geloof in de Kerk? Heb je getracht het grote werk van het Tweede Vaticaans Concilie dichter bij de mensen van vandaag te brengen? Heb je getracht te voldoen aan de verwachtingen van de gelovigen binnen de Kerk en aan de honger naar waarheid die in de wereld buiten de Kerk wordt gevoeld? … Dit is mijn plicht, alles te doen wat ik kan, zodat wanneer de Zoon des mensen komt, hij het geloof op aarde zal vinden.”
In 1978, enkele weken voor zijn dood, markeerde de heilige Paulus VI de 15e verjaardag van zijn pausverkiezing met een hartstochtelijk benadrukken dat hij trouw was gebleven aan de geloofsschat in een tijd van grote beroering:
“Dit [is] het geloof van de Kerk, het apostolische geloof. De leer wordt in de Kerk ongeschonden bewaard door de aanwezigheid van de Heilige Geest in haar en door de speciale zending die aan Petrus is toevertrouwd, voor wie Christus heeft gebeden. … Dat is het onvermoeibare, waakzame en verterende doel dat ons gedurende deze 15 jaar van ons pontificaat heeft voortgedreven. “Ik heb het geloof behouden!” kunnen we vandaag zeggen, met het nederige maar vaste besef nooit “de heilige waarheid” te hebben verraden.”
De vroege dood van de zalige Johannes Paulus I en het aftreden van paus Benedictus XVI betekende dat geen van beiden belangrijke jubilea als paus hadden.
Zonder expliciet te verwijzen naar zijn 10-jarig jubileum, gebruikte paus Franciscus zijn preek tijdens de chrisma-mis op Witte Donderdag om te spreken over verdeeldheid in de Kerk. En hij rekende zichzelf tot degenen die zich moeten afvragen of zij verantwoordelijk zijn voor het aanwakkeren ervan.
“Wij zondigen tegen de Geest die gemeenschap is wanneer wij, zelfs onopzettelijk, instrumenten van verdeeldheid worden”, zei de Heilige Vader, waarbij hij zichzelf als een potentiële oorzaak van verdeeldheid meenam. “Laten we ons afvragen: Is er in mijn woorden, in mijn opmerkingen, in wat ik zeg en schrijf, het zegel van de Geest of dat van de wereld?”
Ironisch genoeg gaf hij in diezelfde preek daar precies een voorbeeld van: zijn eigen woorden veroorzaakten verwonding en wrijving. Hij stelde dat “wij priesters lomp zijn”, althans “vaker wel dan niet”. Heel wat priesters zouden dat betwisten, om nog maar te zwijgen van de vele parochianen die een heel andere ervaring hebben.
Niettemin is de pauselijke retoriek van ondergeschikt belang, vergeleken met de ernstige verdeeldheden die de laatste jaren naar voren zijn gekomen – verdeeldheid over de leer, de liturgie en het bestuur, die allemaal eenheid aantasten.
In een toespraak tot geestelijken en religieuzen in Hongarije had paus Franciscus dit ongezouten oordeel over de geest van kerkelijke verdeeldheid die hij de afgelopen jaren had waargenomen:
“Het is triest als we verdeeld raken, want in plaats van als een team te spelen, beginnen we het spel van de vijand te spelen: het is de duivel die verdeeldheid zaait. Hij is er een meester in; het is zijn specialiteit. We zien bisschoppen die niet met elkaar communiceren, priesters in conflict met hun bisschop, oudere priesters versus jongere, diocesane priesters versus religieuzen, priesters versus leken, Latijnse gelovigen versus Grieken. Kwesties over het kerkelijk leven en politieke en sociale problemen polariseren ons en we raken ingegraven in ideologische loopgraven.”
Gelezen in het licht van de homilie van de chrisma-mis, volgt paus Franciscus wellicht het voorbeeld van zijn heilige voorgangers, Paulus VI en Johannes Paulus II, door zijn eigen geweten te onderzoeken. In hoeverre is zijn pontificaat er een van verdeeldheid geweest?
Neem slechts vijf recente voorbeelden.
- De Duitse “Synodale Weg” heeft niet alleen verdeeldheid met de Duitse Kerk opgeleverd, maar ook de grootste breuk binnen het universele episcopaat van de afgelopen eeuwen. Zowel de Poolse als de Scandinavische bisschoppen hebben de Duitsers veroordeeld als verraders van wat de heilige Paulus VI de “heilige waarheid” noemde. De Heilige Vader is, ondanks herhaalde pogingen, totaal niet in staat gebleken een centrum van eenheid te zijn in de waarheid met betrekking tot Duitsland.
- Het China-beleid van paus Franciscus wordt nu algemeen bestempeld als een puinhoop, aangezien de Chinese Communistische Partij nu bisdommen heeft opgericht die het Vaticaan niet erkent, en een nieuwe bisschop in Shanghai heeft benoemd zonder medeweten van het Vaticaan, een bisschop die zelf deel uitmaakt van de door de staat goedgekeurde katholieke “patriottische vereniging”. Dit heeft de verdeeldheid vergroot in de katholieke kerk in China, aangezien de betwiste status van hun bisschoppen de toch al broze gemeenschap van de plaatselijke kerk breekt.
- Juist deze week zijn de hogere bisschoppen van de Syro-Malabaarse Kerk in India in Rome om een oplossing te zoeken voor hun liturgische oorlogen, die gepaard gaan met letterlijk gewelddadige botsingen tijdens de Heilige Mis. De recente decreten van de Heilige Vader hebben geen harmonie gebracht, maar escalatie.
- Liturgie “oorlogen” in andere delen van de Kerk zijn figuurlijk, niet letterlijk gewelddadig, maar de inperkingen van de Heilige Vader op de Traditionele Latijnse Mis hebben zowel koude wreedheid als hete retoriek ontketend op veel plaatsen waar voorheen relatieve rust heerste.
- En op de hoogste niveaus van het wereldwijde christelijke leiderschap heeft de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland geleid tot grote verdeeldheid tussen hoge christelijke voorgangers. Paus Franciscus heeft vernietigende retoriek gericht tegen Kirill, de Russisch-orthodoxe patriarch van Moskou. Door eerdere geschillen over Oekraïne was de gemeenschap binnen de orthodoxie tussen Moskou en Constantinopel al verbroken.
Paus Franciscus is duidelijk niet alleen verantwoordelijk voor deze ontwikkelingen. Maar na 10 jaar is zijn pontificaat getuige geweest van bittere verdeeldheid – van de verschillende synodes die in Rome zijn gehouden tot botsingen in de politieke orde. En net als zijn heilige voorgangers nodigt paus Franciscus de Kerk uit om samen met hem een gewetensonderzoek te doen.
Over Pater Raymond J. de Souza: Pater Raymond J. de Souza is de oprichter en redacteur van Convivium magazine.
Bron:A Public Papal Examination of Conscience?| National Catholic Register (ncregister.com)
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Wilt u meer artikelen lezen van de geestelijke, journalist Father Raymond J. de Souza? Klik dan hier,
