Willem Leyds: herinnering aan broer Frits, pater Elias

Oisterwijk 31 januari 2024 – Lieve allemaal. Ik ben blij dat jullie allemaal hier zijn gekomen ter nagedachtenis aan onze broer, oom en neef Frits en pater Elias. Ik denk dat wij hier zitten met meer vragen dan Frits in zijn hele leven heeft kunnen stellen.

Woensdag vorige week, kwamen wij, familie en broeders van St Jan, in een rollercoaster terecht. Tekenend voor de hectiek: onze broer René, die 2,5 jaar geleden overleed, is niet terug te vinden in de annonces. Een stommiteit door de deadlines en de tijdsdruk. We weten dat René daarboven samen met vader en moeder in ons midden is.

Je werd in 1958 als 3^de zoon in Eindhoven geboren. Later kwamen daar nog een zusje en een broer bij. Op verschillende plekken beleefden wij onze jeugd met ouders die een warm gezinsleven hoog in het vaandel hadden. Volgens ons was jij de slimste van ons allen, maar daarmee af en toe ongrijpbaar. Vol humor, adrem en met de gave om figuren variërend van Twentse boertjes tot Monty Python te imiteren. Op school dreef je leraren tot wanhoop en daarom kregen vader en moeder een brief waarin met maatregelen werd gedreigd. Vol trots las je die brief kortgeleden nog voor, waarna we ‘m inlijstten.

Je vertrok voor 2 jaar naar het Atlantic World College in Wales, waar de basis werd gelegd voor je verdere leven. Je ontmoette medescholieren uit onder andere India, Iran en Spanje. Je belangstelling voor andere culturen en de bergen, én de religieuze rode draad door je leven, begonnen zich te ontwikkelen.

Na Wales vertrok je, in de traditie van onze familie, naar Delft en ging mijnbouw studeren. Je werd lid van het Delftsch Studenten Corps en deed een jaar Senaat. Je ging je eigen weg en werkte daarna kort bij Shell. Je bewaarde je herinneringen aan deze belangrijke tijd en vertelde in de pastorie in Oisterwijk graag over je “Frits-tijd”. Veel oude contacten hield je in stand.

In Delft ontwikkelde je ook je religieuze belangstelling en werd je Katholiek, voor vader en moeder – met beide een hervormde achtergrond – een schok. Ook toen je een aantal jaren later voor het kloosterleven koos, hadden wij als familie vragen. Maar in de loop der tijd zagen wij dat je daar in Frankrijk, in het Twente van je moeder, in Vilnius, in Nalchik en in Sydney vorm kon geven aan je roeping.

Je tijd in Litouwen was denk ik het hoogtepunt van je leven. Al je eigenschappen en interesses kwamen daar tot ontplooiing. Als monnik bouwde je een enorme vertrouwensband op met iedereen in deze post-Sovjet samenleving. Je kon als aalmoezenier in- en uitlopen in de staatsgevangenis met moordenaars en andere misdadigers. Je genoot van je contacten en was gefascineerd door mensen die de randen van hun bestaan opzoeken. Met kennis van 7 talen, een gezonde dosis humor en een feilloos gevoel voor onderlinge verhoudingen paste je je aan en bouwde je je kennis op over de voor ons soms ondoorgrondelijke samenleving in Rusland, de Baltische staten en de voormalige Sovjetunie. Je ontwikkelde je liefde voor de bokssport als uitlaatklep voor velen en niet in het minst voor jezelf.
Contact met de familie bleef belangrijk. Op de bank in Amsterdam, achter op Daan’s scooter in Naarden of in Buenos Aires via een kleine omweg vanuit Australië om de Dakarauto van Chris te zegenen. Of tijdens een bezoek aan Vilnius waarbij wij uit eten gingen en jij midden in de vastentijd genoot van een halve liter bier en een malse biefstuk. Ik vroeg of dat wel kon en je zei: “ik ben nu met familie”.

Je Oost-Europese tijd werd afgesloten in Nalchik waar je 2 jaar woonde en je je interesse voor de bergen kon uitleven in de uithoeken van de Kaukasus.

Na 2 jaar Australie werd Utrecht je standplaats. Een keuze die ongetwijfeld ook te maken had met het feit dat vader ouder werd. Je sprak veel met hem over zijn leven.

Je begon je ook zorgen te maken over de toekomst van de kerk. Je verdiepte je in religieuze theorieën en had uitgesproken standpunten. Nooit koos je voor de makkelijkste weg.

Radio Maria en EWTN Lage Landen waren bij uitstek platforms die geschikt waren om jouw boodschap te verkondigen. In je studio in Oisterwijk of lopend door de natuur bracht je, als welbespraakte monnik, op heldere wijze je overtuiging op het scherm, zonder angst voor kritiek.

In hoeverre je zorgen over de kerk en je persoonlijke vragen invloed kregen op je innerlijke overdenkingen zal voor ons allemaal een eeuwig raadsel blijven. Met zwager Vincent besprak je religieuze zaken, met zus en broers vooral over familie en persoonlijke toekomst. Geen van ons is in staat geweest om je te doorgronden.

Het beeld dat op ons netvlies staat is een vrolijke, eigenwijze, nieuwsgierige en geïnteresseerde Frits. In november vierden we nog samen de verjaardag van Marie Louise.

Ik hoop dat iedereen naast de vragen over Frits herinneringen bewaart waarin tot uiting komt hoeveel hij voor ons heeft betekend. Je was een steun voor velen en verdient een plaats in ieders hart.