27 oktober 2025 – Pastoor Vladimír Jukl, die 100 jaar geleden werd geboren, was een in het geheim gewijd katholiek priester in het communistische Tsjechoslowakije en onderging gevangenschap en foltering. Hij was een sleutelfiguur in het ondergrondse katholieke verzet en inspireerde duizenden door geloof, moed en stille leiding. / Credit: Karol Dubovan
Rome, Italië, 06:00 uur (CNA).
Honderd jaar geleden werd Vladimír Jukl geboren — een in het geheim gewijd katholiek priester in het communistische Tsjechoslowakije die gevangenschap en foltering doorstond en toch hielp het regime te beëindigen. Als belangrijke figuur in het ondergrondse katholieke verzet inspireerde hij duizenden door geloof, moed en stille leiding.
In 2022 werd een film getiteld “The Free Men: A Story of Friendship That Changed Slovakia” uitgebracht die zijn verhaal vertelde. Onder degenen die het bekeken waren de toenmalige premier Eduard Heger en president Zuzana Čaputová. Het jaar daarop publiceerde de voormalige dissident František Mikloško “Vladimír Jukl: In de frontlinie van een groot verhaal.”
Geboren in Bratislava in 1925, werd Jukl tijdens het communistische tijdperk beschuldigd van “verraad” — dat wil zeggen, verboden religieuze activiteit. Hij werd gemarteld, gevangengezet en in isolement gehouden.
“De grootste misdaad van allemaal was katholieke religieuze activiteit. Iedereen die ervan verdacht werd, werd na verloop van tijd in maximale isolatie geplaatst, ‘Het Vaticaan’ genoemd, in diverse gevangenissen,” schreef mede-dissident Silvester Krčméry in “Waarheid tegen Macht.”
“Ik werd veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf [en zag] dat veel mensen zonder geloof elektrische draden aanraakten om door de stroom gedood te worden of een andere manier vonden om te verdwijnen uit het leven. Ik geloofde dat de Heer mij zou helpen en bad,” herinnerde Jukl zich.
Na zijn vrijlating zette hij zijn missie voort — dit keer ondergronds.
De ‘generaal’ van de geheime Kerk
Bisschop Ján Korec, een jezuïet die in het geheim tot bisschop werd gewijd en later tot kardinaal werd benoemd, keurde een plan goed om een netwerk van kleine gebedsgemeenschappen op te bouwen aan elke universiteitsfaculteit en zelfs in individuele klassen in Bratislava, nu de hoofdstad van Slowakije. Jukl en Krčméry hielden toezicht op het netwerk.
De twee ontmoetten regelmatig coördinatoren om spirituele vorming te bevorderen en activiteiten te organiseren zoals retraites en excursies buiten de stad — bijgenaamd “feesten.” Hun leiderschap leverde hen de bijnaam “Generaals van de Geheime Kerk” op.
Deze gemeenschappen voedden een generatie katholieken wiens volwassen geloof een stille kracht werd voor culturele en spirituele vernieuwing onder het communistische regime.
Bestsellerauteur Rod Dreher benadrukte later Jukl en Krčméry in “Leef niet volgens leugens,” zijn boek over christelijk verzet onder totalitarisme. Dreher schreef, gebruikmakend van verslagen van andere dissidenten, dat het tweetal “als een magneet was voor jonge idealisten die alles wilden absorberen wat ze aanboden.”
Hun clandestiene activiteiten vereisten grote voorzichtigheid. Om elkaar te beschermen, arriveerden en vertrokken deelnemers nooit allemaal tegelijk bij bijeenkomsten, en velen kenden alleen elkaars voornamen.
Als wiskundige van opleiding schreef Jukl ook voor samizdat-publicaties en was hij secretaris van de Unie van Slowaakse Wiskundigen en Natuurkundigen. Korec wijdde Jukl later in het geheim tot priester — waarmee zijn mogelijkheden voor spirituele vorming en bediening werden uitgebreid.
Contact met Karol Wojtyła
Tijdens een bergtocht nabij de Poolse grens ontmoetten Jukl en Krčméry een jonge priester genaamd Karol Wojtyła. Toen hij later aartsbisschop van Krakau werd, bezochten zij hem in Polen toen de reisbeperkingen versoepelden.
Na Wojtyła’s verkiezing tot paus Johannes Paulus II in 1978, zou Jukl tegen vrienden hebben gezegd: “Je kunt je niet voorstellen wat dit voor ons zal betekenen.”
Velen merkten later op dat de morele en spirituele invloed van de Poolse paus diepgaande bemoediging bood aan degenen die het communisme in Midden- en Oost-Europa bestreden.
Via Wojtyła’s goede vriendin Wanda Półtawska bleef de paus geïnformeerd over de situatie van de Kerk in het communistische Tsjechoslowakije. Na de val van het regime nodigde hij Jukl en zijn medewerkers uit in het Vaticaan.
De ‘Kaarsmanifestatie’
Jukl organiseerde mede de beroemde “Kaarsmanifestatie,” een openbare gebedsbijeenkomst voor godsdienstvrijheid in 1988 op het Hviezdoslavplein in Bratislava.
Op die regenachtige avond verzamelden duizenden zich met kaarsen onder paraplu’s, alleen om te worden verspreid door waterkanonnen en politieknuppels terwijl luidsprekers opdroegen te vertrekken. Het evenement werd een symbool van geweldloos verzet dat de Fluwelen Revolutie van 1989 voorafging.
“Ons doel is niet alleen het welzijn van de Kerk maar ook dat van de gehele samenleving. Het christendom wordt verkeerd begrepen door degenen die het zien als iets passiefs, een vlucht uit de wereld. Het tegenovergestelde is waar. Het christendom moedigt actie aan — levendige deelname aan alles wat ware waarden creëert,” zei Jukl, geciteerd in Mikloško’s boek.
Na de val van het communisme bleef Jukl gebedsgroepen leiden in het democratische Slowakije tot zijn dood in 2012.
Gerelateerd
