COMMENTAAR: Hoewel sommige benoemingen werden verwacht, waren er ook enkele verrassingen, zoals gebruikelijk tijdens zijn pausschap.
Commentaren; 11 juli 2023
Het volgende consistorie voor de creatie van nieuwe kardinalen draagt het typerende stempel van paus Franciscus. De Heilige Vader koos drie nuntii, wat de hoge prioriteit die hij geeft aan het diplomatieke establishment weerspiegelt, benoemde een hulpbisschop tot kardinaal, beloonde de terugkeer van Italiaans bestuur in het Heilige Land, troostte een bisschop die door zijn volk beproefd werd, bevorderde de traditionele functionarissen van de curie en passeerde verschillende prominente bisdommen.
Hier zijn acht opmerkingen over de keuze van nieuwe kardinalen door de Heilige Vader.
Geen hoed voor John Fisher uit Nicaragua
Toen koning Hendrik VIII, al enige tijd in zijn tirannieke fase, de geleerde en heilige bisschop John Fisher van Rochester opsloot in de Tower of London, was de toenmalige paus, Paulus III, diep bedroefd. Hij benoemde Fisher in mei 1935 tot kardinaal in de hoop zo zijn behandeling te verbeteren. Hendrik was woedend en zei dat het niet nodig was om de rode hoed naar Londen te sturen; hij zou in plaats daarvan het hoofd naar Rome sturen. Hij berechtte Fisher op 17 juni 1535 en onthoofdde hem vijf dagen later.
Bisschop Rolando Álvarez van Matagalpa, Nicaragua, zit gevangen in de meest beruchte gevangenis van Managua, de ‘Ortega-regime versie’ van de Londense Tower. Hij is “schuldig bevonden” aan verraad en veroordeeld tot 26 jaar gevangenisstraf. Er werd hem ballingschap in de Verenigde Staten aangeboden, maar hij weigerde het land te verlaten zonder eerst zijn collega-bisschoppen en priesters te ontmoeten.
Een rode hoed voor bisschop Alvarez zou de meest dramatische creatie van een kardinaal zijn geweest sinds die van kardinaal Fisher zelf, en een dramatische demonstratie van de solidariteit van de Heilige Vader met vervolgde christenen wereldwijd. Zou het een slechtere behandeling van bisschop Alvarez hebben uitgelokt, zoals bij de heilige John Fisher? Misschien wel, en daarom heeft paus Franciscus het misschien niet gedaan.
De Heilige Vader had nog een andere optie, namelijk aankondigen dat hij een kardinaal zou benoemen “in pectore”, wat betekent dat de naam geheim wordt gehouden, of “binnenin (het hart van de paus)”. De heilige Johannes Paulus II deed dit drie keer, waaronder bij de vervolgde bisschop van Shanghai, kardinaal Ignatius Kung Pin-Mei. Een “in pectore” benoeming zou bisschop Alvarez niet in de directe vuurlinie hebben geplaatst, maar veel mensen zouden hebben vermoed dat hij de geheime kardinaal was en daardoor zich getroost hebben gevoeld.
Aartsbisschop Shevchuk geschoffeerd, opnieuw
Pijnlijk genoeg passeerde paus Franciscus, na 18 maanden zijn verbondenheid met het “als martelaars lijdende” Oekraïense volk te hebben beleden, voor de tweede keer tijdens de oorlog het hoofd van de Oekraïense katholieke kerk, aartsbisschop Sviatoslav Shevchuk. Paus Franciscus heeft, in tegenstelling tot tientallen wereldleiders, Kiev niet bezocht en heeft nu zelfs voor de tweede keer geweigerd om er de rode hoed naar toe te sturen als teken van solidariteit in oorlogstijd, zoals paus Johannes Paulus II deed in 1994 bij de aartsbisschop van Sarajevo. Aangezien het hoofd van de Oekraïense katholieken – de grootste van de oosterse kerken in gemeenschap met Rome – gewoonlijk een kardinaal is, zal het overslaan van patriarch Sviatoslav bij het negende consistorie op rij als bijzonder pijnlijk worden ervaren in Kiev en de wereldwijde Oekraïense diaspora. Aan de andere kant zal de uitsluiting van aartsbisschop Shevchuk worden opgemerkt en verwelkomd in het Kremlin.
De nalatenschap veiligstellen
Dit consistorie, in het kielzog van de benoeming van aartsbisschop Victor Fernández als nieuwe prefect van het Dicasterium voor de Geloofsleer, werd door ervaren Vaticaanse commentatoren beschreven “als meer deel van de nalatenschap van paus Franciscus dan welke dan ook van de negen consistorieën die de paus tijdens zijn pontificaat heeft gehouden” en het “consistorie van een paus met haast”. Het consistorie was inderdaad niet strikt noodzakelijk, aangezien het aantal kiesmannen min of meer op 120 staat, de getalsmatige limiet die door Paulus VI is vastgesteld. (Zowel Johannes Paulus II als Franciscus gingen af en toe over de limiet heen).
Aartsbisschop Fernández werd tot kardinaal benoemd, wat gebruikelijk is, net als twee andere prefecten van dicasteriën in Rome. Dat was te verwachten. Er waren echter enkele verrassingen, wat ook gebruikelijk is onder paus Franciscus.
Liefde voor nuntiussen
Paus Franciscus heeft een speciale liefde voor nuntiussen, wat je niet zou verwachten, omdat hun identiteit, meer dan die van welke andere kaste van geestelijken ook, die is van gezanten van de opperherder, in plaats van naar schapen te ruiken. Ze klimmen op in de kerkelijke bureaucratie en worden opgeleid in de kunst van het curiewerk. Al vroeg gaf de Heilige Vader aan dat hij prioriteit zou geven aan diplomaten, toen hij het hoofd van de diplomatieke academie in Rome, kardinaal Beniamino Stella, benoemde tot prefect van de Congregatie voor de Clerus. De prelaat die uiteindelijk verantwoordelijk zou zijn voor de priesteropleiding zou een expert in het opleiden van diplomaten zijn.
Paus Franciscus heeft drie nuntiussen op zijn lijst gezet: aartsbisschop Christophe Pierre, nuntius van de Verenigde Staten, aartsbisschop Emil Paul Tscherrig, nuntius van Italië, en aartsbisschop Agostino Marchetto, die al met pensioen is. In 2016, toen de Heilige Vader zijn solidariteit wilde tonen met het lijdende Syrische volk, koos hij er niet voor een Syrische bisschop tot kardinaal te verheffen, maar de Italiaanse nuntius in Damascus, Mario Zenari.
Italiaan in het Heilige Land
De Latijnse patriarch van Jeruzalem bekleedt een zeer ongebruikelijke positie. Hoewel hij de bisschop is van de Latijns-katholieken in Israël, Palestina, Jordanië en Cyprus, placht hij meestal een Italiaanse prelaat te zijn. Ondanks de status van Jeruzalem als de moederkerk van het christendom, vormen de katholieken in Jeruzalem een minderheid temidden van de meerderheid van orthodoxe christenen.
Om ingewikkelde redenen is de patriarch al honderden jaren niet meer tot kardinaal benoemd. Toen in 1987 de eerste inheemse patriarch werd benoemd, de Palestijn Michel Sabbah, werd er voortdurend op aangedrongen hem kardinaal te maken. Dat werd hij niet, noch zijn opvolger, Fouad Twal van Jordanië. In 2016 gaf paus Franciscus het patriarchaat terug in Italiaanse handen in de persoon van aartsbisschop Pierbattista Pizzaballa, het voormalige hoofd van de Franciscaanse “Custody” in het Heilige Land. Patriarch Pizzaballa is nu benoemd tot kardinaal.
Troost voor hen die omstreden zijn
In 2022 benoemde paus Franciscus bisschop Peter Okpaleke van Ekwulobia, Nigeria, tot kardinaal. Dit was een soort troostprijs voor kardinaal Okpaleke, die uit zijn voormalige bisdom was verjaagd omdat de mensen daar, onder leiding van veel priesters, hem niet wilden accepteren omdat hij van een andere stam was. Deze keer is het de aartsbisschop van Juba, Zuid-Soedan. Aartsbisschop Stephen Ameyu Martin Mulla ondervond bij zijn benoeming ook aanzienlijke tegenstand, maar wist deze te overwinnen.
Een dubbele portie purperrood
Terwijl Montreal, Milaan, Los Angeles en andere traditionele zetels van kardinalen werden gepasseerd, zoals de nieuwe norm is onder paus Franciscus, heeft Lissabon nu twee kardinalen. Niet één gepensioneerde en één actieve, zoals af en toe gebeurt, maar de patriarch-aartsbisschop en zijn assistent. Mgr. Américo Manuel Alves Aguiar is de tweede hulpbisschop die door de Heilige Vader tot kardinaal is benoemd (de andere was in San Salvador in 2017). Deze keer lijkt het een echte noviteit, twee kardinalen in hetzelfde bisdom. Paus Franciscus zal ze allebei ontmoeten als hij in augustus naar Lissabon reist voor de Wereldjongerendagen, waar zijn nieuwe kardinaal de hoofdorganisator is.
Ter ere van verbanning naar de biechtstoel
Paus Franciscus heeft twee persoonlijke accenten toegevoegd aan zijn lijst van kardinalen. Hij benoemde zijn mede-jezuïet, aartsbisschop Angel Rossi van Cordoba, Argentinië. Na zijn verdeeldheid zaaiende termijn als provinciaal jezuïet in Argentinië in de jaren 70 en zijn termijn als rector van het jezuïtisch seminarie in Buenos Aires in de jaren 80, besloot het jezuïtische leiderschap dat het het beste zou zijn als pater Jorge Bergoglio gewoon weg zou gaan. Ze stuurden hem in ballingschap naar Cordoba, met een apostolaat dat zich beperkte tot het horen van de biecht. De benoeming van de jezuïtische aartsbisschop van die stad tot kardinaal is een soort verzoening met de jezuïtische broedertwisten uit het verleden van de Heilige Vader.
Het was in Cordoba dat pater Bergoglio zijn diepe toewijding aan het sacrament van de biecht ontwikkelde – voortbouwend op een beslissende ervaring tijdens de biecht als jonge man die hem opende voor een priesterroeping. Vandaar de verheffing van pater Luis Pascual Dri, biechtvader bij het Heiligdom van Onze Lieve Vrouwe van Pompeii in Buenos Aires. De 96-jarige gepensioneerde kapucijn besteedt bijna al zijn tijd aan het biecht horen en paus Franciscus heeft hem vaak naar voren geschoven als een model voor biechtvaders.
Over Pater Raymond J. de Souza: Pater Raymond J. de Souza is de oprichter en redacteur van Convivium magazine.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Wilt u meer artikelen lezen van de geestelijke, journalist Father Raymond J. de Souza? Klik dan hier,
