Boodschap van de Heilige Vader Franciscus voor de XXXVII Wereld Jongeren Dagen (WJD) 2023
Vaticaan, 15 Augustus 2022
“Maria stond op en vertrok haastig” (Lc 1,39)
Beste jongeren!
Het thema van de vorige WJD in Panama was: “Zie de dienstmaagd des Heren, laat met mij gebeuren wat u hebt gezegd” (Lc 1,38). Na die gebeurtenis zijn we opnieuw op weg gegaan naar een nieuw doel – Lissabon 2023 – en hebben we de dringende uitnodiging van God in ons hart laten weerklinken om op te staan. In 2020 mediteren we over dit woord van Jezus: “Jongeman, ik zeg u: sta op” (vgl. Lc 7,14). Vorig jaar werden we geïnspireerd door de figuur van de apostel Sint Paulus, tot wie de verrezen Heer had gezegd: “Sta op! Ik getuig van wat u gezien hebt” (vgl. Handelingen 26:16). Op het stuk weg dat ons nog rest voordat we Lissabon bereiken, lopen we samen met de Maagd van Nazareth die, onmiddellijk na de Aankondiging, “opstond en haastig vertrok” (Lc 1,39) om haar nicht Elisabeth te gaan helpen. Gemeenschappelijk voor alle drie de thema’s is het werkwoord opstaan, een woord (het is goed om het te onthouden!) dat ook “opstaan” betekent, “tot leven wekken”.
In deze recente, zeer moeilijke tijden, waarin de mensheid, die al op de proef is gesteld door het trauma van de pandemie, verscheurd wordt door het drama van de oorlog, opent Maria voor iedereen, en in het bijzonder voor jullie, jonge mensen zoals zij, opnieuw de weg van nabijheid en ontmoeting. Ik hoop van harte dat de ervaring die velen van jullie in augustus volgend jaar in Lissabon zullen opdoen, een nieuw begin zal zijn voor jullie jongeren en, met jullie, voor de hele mensheid.
Maria stond op
Na de Aankondiging had Maria zich op zichzelf kunnen concentreren, op de zorgen en angsten die voortvloeiden uit haar nieuwe toestand; maar nee! Ze geeft zich helemaal aan God! In plaats daarvan denkt ze aan Elizabeth. Ze staat op en gaat het zonlicht in, waar leven en beweging is. Hoewel de alarmerende aankondiging van de engel een “aardbeving” in haar plannen heeft veroorzaakt, laat de jonge vrouw zich niet verlammen, want in haar is Jezus, de kracht van de opstanding. Al in haar draagt ze het Lam dat verteerd maar altijd levend is. Ze staat op en zet zichzelf in beweging, omdat ze er zeker van is dat Gods plannen het best mogelijke project voor haar leven zijn. Maria wordt Gods tempel, het beeld van de Kerk die onderweg is, de Kerk die op weg gaat en zich ten dienste stelt van anderen, de Kerk die de Blijde Boodschap brengt.
In je eigen leven de aanwezigheid van de Verrezen Christus ervaren, Hem “levend” vinden, is de grootste geestelijke vreugde, een explosie van licht die niemand “stil” kan laten staan. Het zet onmiddellijk de impuls in gang om dit nieuws aan anderen te brengen, om te getuigen van de vreugde van deze ontmoeting. Het is wat de haast van de eerste discipelen in de dagen na de opstanding bezielt: “Terwijl zij zich van het graf weg haastten, vervuld van angst en grote vreugde, haastten de vrouwen zich om het nieuws aan de discipelen te vertellen” (Mt 28,8).
Opstandingsverhalen gebruiken vaak twee werkwoorden: wakker worden en opstaan. Hierdoor spoort de Heer ons aan om het licht in te gaan, om ons door Hem te laten leiden om de drempel van al onze gesloten deuren te overwinnen. “Het is een betekenisvol beeld voor de Kerk. Ook wij, als discipelen van de Heer en als de christelijke gemeenschap, worden opgeroepen om haastig op te staan om de dynamiek van de verrijzenis binnen te gaan en ons door de Heer te laten leiden langs de wegen die hij ons wil wijzen” (Franciscus, Homilie op het Hoogfeest van de Heiligen Petrus en Paulus, 29/VI/2022).
De Moeder van de Heer is het model van jonge mensen in beweging, jonge mensen die niet onbeweeglijk voor de spiegel blijven staan om hun eigen beeltenis te aanschouwen, noch “afzijdig” in hun netten blijven zitten. Zij is volledig naar buiten geprojecteerd. Zij is de paschalistische vrouw, in een permanente staat van exodus, van uitgaan van zichzelf naar de Ander, met een grote letter, die God is en naar anderen, haar broeders en zusters, vooral naar hen die in nood verkeren, zoals haar nicht Elizabeth toen.
… en ze vertrok haastig
Ambrosius van Milaan schrijft in zijn commentaar op het Evangelie van Lucas dat Maria zich haastte naar de berg, “omdat ze blij was met de belofte en gretig was om devoot dienst te doen, met het enthousiasme dat uit innerlijke vreugde in haar opkwam. Nu ze vol van God was, waarheen kon ze zich dan haasten als ze niet naar boven ging? De genade van de Heilige Geest laat geen traagheid toe”. Daarom wordt Maria’s haast ingegeven door de bezorgdheid van dienstbaarheid, van vreugdevolle verkondiging, van een snel antwoord op de genade van de Heilige Geest.
Maria liet zich uitdagen door de nood van haar oudere nicht. Ze wendde zich niet af, ze was niet onverschillig. Ze dacht meer aan anderen dan aan zichzelf. En dit gaf dynamiek en enthousiasme aan haar leven. Ieder van u kan zich afvragen: Hoe reageer ik op de noden die ik om me heen zie? Zoek ik meteen een rechtvaardiging om me niet in te zetten, of toon ik interesse en stel ik mezelf beschikbaar? Natuurlijk kunt u niet alle problemen van de wereld oplossen, maar misschien kunt u beginnen met die van degenen die het dichtst bij u staan, met de problemen in uw eigen omgeving. Moeder Teresa kreeg eens te horen dat “wat zij deed slechts een druppel op een gloeiende plaat was”. En zij antwoordde: “Maar als zij dit niet zou doen, zou de oceaan een druppel kleiner zijn”.
Als we geconfronteerd worden met een concrete en dringende behoefte, moeten we snel handelen. Hoeveel mensen in de wereld wachten op bezoek van iemand die voor hen zorgt! Hoeveel ouderen, zieken, gevangenen, vluchtelingen hebben onze meelevende blik nodig, ons bezoek, een broeder of zuster die de barrières van onverschilligheid zal overwinnen!
Wat zijn de “verlangens” die jullie bewegen, lieve jonge mensen? Wat is het dat jullie zo dringend in beweging brengt dat jullie niet stil kunnen blijven staan? Er zijn velen die, getroffen door realiteiten zoals pandemieën, oorlog, gedwongen migratie, armoede, geweld, klimaatrampen, zich afvragen: Waarom overkomt mij dit? Waarom juist mij? Waarom nu? Maar de centrale vraag van ons bestaan is deze: Voor wie ben ik? (cf. Franciscus, Post-Synodale Apostolische Exhortatie Christus Vivit, 286).
De haast van de jonge vrouw van Nazareth is de haast die typerend is voor hen die buitengewone gaven van de Heer hebben ontvangen en niet anders kunnen dan de immense genade die ze hebben ervaren te delen of te laten overlopen. Het is de haast van iemand die de behoeften van anderen boven haar eigen behoeften weet te stellen. Maria is een voorbeeld van een jong iemand die geen tijd verspilt met het bedelen om de aandacht of goedkeuring van anderen – zoals gebeurt als we afhankelijk zijn van die “likes” op sociale netwerken – maar die op zoek gaat naar de meest oprechte verbinding, de verbinding die voortkomt uit ontmoeting, delen, liefde en dienstbaarheid.
Vanaf de Aankondiging, vanaf die eerste keer dat ze op weg ging om haar nicht te bezoeken, heeft Maria niet opgehouden om ruimtes en tijden te doorkruisen om haar kinderen te bezoeken die haar liefdevolle hulp nodig hadden. Onze stappen, als ze door God bewoond zijn, leiden ons rechtstreeks naar het hart van elk van onze broeders en zusters. Hoeveel getuigenissen komen niet tot ons van mensen die “bezocht” zijn door Maria, Moeder van Jezus en onze Moeder. Op hoeveel afgelegen plaatsen op aarde heeft Maria door de eeuwen heen haar mensen niet bezocht met verschijningen of speciale genaden. Er is praktisch geen plek op aarde die niet door haar bezocht is. Bewogen door een zorgzame tederheid, wandelt de Moeder van God tussen haar mensen en bekommert zich om hun angsten en tegenslagen. En overal waar een heiligdom, een kerk of een kapel aan haar gewijd is, komen haar kinderen in groten getale. Hoeveel uitingen van populaire vroomheid! Bedevaarten, feesten, smeekbeden, het verwelkomen van afbeeldingen in huizen en vele andere initiatieven zijn concrete voorbeelden van de levende relatie tussen de Moeder van de Heer en haar volk, dat elkaar bezoekt.
Een goede haast spoort ons altijd omhoog en naar de ander toe
Een goede haast spoort ons altijd omhoog en naar de ander toe. Maar er is ook een slechte haast, zoals bijvoorbeeld de haast die ons ertoe brengt oppervlakkig te leven, alles licht op te vatten zonder inzet of aandacht, zonder echt betrokken te zijn bij wat we doen; de haast wanneer we leven, studeren, werken, samenleven met anderen zonder ons hoofd, en nog minder ons hart, erbij te betrekken. Het kan gebeuren in interpersoonlijke relaties: in het gezin, als we nooit echt naar anderen luisteren of tijd aan hen besteden; in vriendschappen, als we verwachten dat een vriend ons vermaakt en in onze behoeften voorziet, maar als we zien dat hij in een crisis verkeert en ons nodig heeft, gaan we hem onmiddellijk uit de weg en zoeken we een ander; en zelfs in affectieve relaties, tussen verloofde stellen, hebben weinigen het geduld om elkaar diep te leren kennen en begrijpen. En we kunnen dezelfde houding aannemen op school, op het werk en op andere gebieden van het dagelijks leven. Maar al deze dingen die in haast geleefd worden, zullen nauwelijks vrucht dragen; het risico bestaat dat ze onvruchtbaar blijven. Zo lezen we in het Boek Spreuken: “De plannen van de ijverige man slagen, maar wie zich haast [kwaad haast] zal zeker te gronde gaan” (21:5).
Wanneer Maria uiteindelijk bij het huis van Zacharias en Elizabeth aankomt, vindt er een wonderbaarlijke ontmoeting plaats. Elizabeth ervoer in zichzelf een wonderbaarlijke tussenkomst van God, die haar op haar oude dag een zoon schonk. Ze zou alle reden hebben gehad om eerst over zichzelf te spreken, maar dat deed ze niet, des te meer klaar om haar jonge nicht en de vrucht van haar schoot te verwelkomen. Zodra ze zijn begroeting hoorde, werd Elizabeth vervuld met de Heilige Geest. Deze verrassingen en invloeden van de Geest gebeuren als we echte gastvrijheid beleven, als we de gast centraal stellen en niet onszelf. We zien dit ook in het verhaal van Zacheüs dat we in Lucas lezen: “Toen Jezus bij de plaats [waar Zacheüs was] kwam, keek hij op en zei tegen hem: ‘Zacheüs, haast u en kom naar beneden, want ik moet vandaag in uw huis blijven’. Hij kwam onmiddellijk naar beneden en verwelkomde Jezus vol vreugde” (Lukas 19:5-6).
Het is velen van ons overkomen dat Jezus ons onverwachts tegemoet komt: in Hem ervaren we voor het eerst een nabijheid, een respect, een afwezigheid van vooroordelen en veroordelingen, een blik van barmhartigheid die we nog nooit in anderen zijn tegengekomen. Bovendien voelden we ook dat het voor Jezus niet genoeg was om van ver naar ons te kijken, maar dat hij bij ons wilde zijn, zijn leven met ons wilde delen. De vreugde van deze ervaring wekte in ons de drang op om Hem te verwelkomen, de drang om bij Hem te zijn en Hem beter te leren kennen. Elizabeth en Zacharia verwelkomden Maria en Jezus. Laten we van deze twee ouderen de betekenis van gastvrijheid leren. Vraag uw ouders en grootouders, en ook de ouderen in uw gemeenschappen, wat het voor hen betekent om gastvrij te zijn voor God en anderen. U zult er goed aan doen om te luisteren naar de ervaring van hen die u zijn voorgegaan.
Beste jongeren, het is tijd om weer haastig op weg te gaan naar concrete ontmoetingen, naar een echt welkom voor hen die anders zijn dan wij, zoals dat gebeurde tussen de jonge Maria en de oudere Elisabeth. Alleen op die manier zullen we de afstanden tussen generaties, tussen sociale klassen, tussen etnische groepen, tussen groepen en categorieën van welke aard dan ook kunnen overbruggen, en zullen we ook oorlogen kunnen overwinnen. Jonge mensen zijn altijd de hoop op een nieuwe eenheid voor een gefragmenteerde en verdeelde mensheid. Maar alleen als ze een geheugen hebben, alleen als ze luisteren naar de drama’s en dromen van ouderen. “Het is geen toeval dat de oorlog in Europa is teruggekeerd op het moment dat de generatie die de oorlog in de vorige eeuw heeft meegemaakt, aan het verdwijnen is” (Franciscus, Boodschap voor de Tweede Werelddag van Grootouders en Ouderen). Er is behoefte aan een verbond tussen jong en oud om de lessen van de geschiedenis niet te vergeten en de polarisatie en het extremisme van deze tijd te overwinnen.
Paulus schreef aan de Efeziërs: “In Christus Jezus bent u, die eens ver weg was, nu dichtbij door het bloed van Christus. Hij is onze vrede, die de twee volken tot één heeft gemaakt en de scheidsmuur, de vijandschap, in zijn vlees heeft afgebroken” (2:13-14). Jezus is Gods antwoord op de uitdagingen van de mensheid in elke tijd. En dit antwoord draagt Maria in zich wanneer ze Elizabeth gaat ontmoeten. Het grootste geschenk dat Maria haar bejaarde familielid geeft, is haar Jezus te brengen: concrete hulp was zeker ook heel waardevol, maar niets had het huis van Zacharia met zo’n grote vreugde en zo’n volle betekenis kunnen vullen als de aanwezigheid van Jezus in de schoot van de Maagd, die de tabernakel van de levende God was geworden. In dat berggebied sprak Jezus alleen al door zijn aanwezigheid, zonder een woord te zeggen, zijn eerste “bergpreek” uit: hij verkondigde in stilte de zegen van de kleinen en van de nederigen die zich overgeven aan Gods barmhartigheid.
Mijn boodschap aan jullie jongeren, de grote boodschap die de Kerk uitdraagt is Jezus! Ja, hij zelf, zijn oneindige liefde voor ieder van ons, zijn verlossing en het nieuwe leven dat hij ons gegeven heeft. En Maria is het model van hoe we dit immense geschenk in ons leven kunnen verwelkomen en het aan anderen kunnen doorgeven, zodat wij op onze beurt dragers van Christus worden, dragers van zijn barmhartige liefde, van zijn genereuze dienstbaarheid aan de lijdende mensheid.
Allemaal samen in Lissabon!
Mary was een jong meisje zoals velen van jullie. Ze was één van ons. Tonino Bello schreef over haar: “Heilige Maria, … we weten goed dat je voorbestemd was om op volle zee te varen. Maar als wij u dwingen om dicht bij de kust te varen, dan is dat niet omdat wij u willen verlagen tot het niveau van onze kleine kustvaart. Het is omdat we, als we u zo dicht bij de kust van onze ontmoediging zien, ons ervan bewust kunnen worden dat ook wij geroepen zijn om net als u de oceanen van de vrijheid op te gaan” (Maria, Vrouw van onze tijd, Cinisello/Balsamo 2012, 12-13).
Zoals ik in de eerste Boodschap van deze trilogie al zei, vertrokken in de 15e en 16e eeuw veel jonge mensen (waaronder veel missionarissen) vanuit Portugal naar onbekende werelden, zelfs om hun ervaring met Jezus met andere volken en naties te delen (vgl.). En aan dit land, aan het begin van de 20e eeuw, wilde Maria een speciaal bezoek brengen, toen zij vanuit Fatima aan alle generaties de sterke en prachtige boodschap van de liefde van God lanceerde, die oproept tot bekering, tot ware vrijheid. Ik wil ieder van jullie opnieuw van harte uitnodigen om deel te nemen aan de grote intercontinentale pelgrimstocht van jongeren die volgend jaar augustus in Lissabon zal culmineren in WJD; en ik herinner jullie eraan dat we op 20 november, het feest van Christus Koning, Wereldjongerendag zullen vieren in de afzonderlijke kerken over de hele wereld. In dit opzicht kan het recente document van het Dicasterium voor de Leken, het Gezin en het Leven – Pastorale Richtlijnen voor de viering van WJD in de Specifieke Kerken – van grote hulp zijn voor iedereen die in het jongerenpastoraat werkt.
Ik droom ervan, lieve jongeren, dat jullie tijdens WJD opnieuw de vreugde zullen ervaren God en jullie broeders en zusters te ontmoeten. Na een lange periode van vervreemding en scheiding zullen we in Lissabon – met Gods hulp – de vreugde herontdekken van de broederlijke omhelzing tussen volkeren en generaties, de omhelzing van verzoening en vrede, de omhelzing van een nieuwe missionaire broederschap! Moge de Heilige Geest in uw harten het verlangen aanwakkeren om op te staan en de vreugde om samen op reis te gaan, in synodale stijl, en valse grenzen achter u te laten. De tijd om op te staan is nu. Laten we snel opstaan! En laten we, net als Maria, Jezus in ons dragen, om Hem aan iedereen over te brengen. Ga op dit mooie moment van uw leven voorwaarts, stel niet uit wat de Geest in u kan doen! Vanuit mijn hart zegen ik uw dromen en uw stappen.
Rome, Johannes Lateranen, op de plechtigheid van Maria Hemelvaart, 15 augustus 2022
230801 | [XLS000] | 240426
