Door Pater Elias Leyds c.s.j., Oisterwijk,13 mei 2022.
Een officiële heilige heeft het in Nederland niet gemakkelijk. Afgezien van de folkloristische Sint is er in onze cultuur eigenlijk geen plaats voor een echte heilige. Voor mystiek of radicaal geloven is überhaupt weinig belangstelling, laat staan waardering.
Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Onder dat motto is een cultuur ontstaan waarin we elkaar vasthouden in een dwangmatige oppervlakkigheid. De massamedia, maar ook bijvoorbeeld de studentenverenigingen waar de elites worden opgeleid, spelen een cruciale rol bij het in stand houden ervan. Die oppervlakkigheid moet natuurlijk wel gevierd worden, met feesten zonder inhoud. Het is onze religie geworden: feesten zonder reden, feesten zonder inhoud. Als het vanwege een Chinees virus niet mag, wordt er geprotesteerd – het enige wat ons nog in beweging kan krijgen. Als het weer mag, dan is ineens alles weer goed. Feest maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.
Afgezien van het ongeschreven verbod op vragen stellen, waarvan de overmacht op zich al een mysterie is, is ook binnen de Kerk niet veel animo voor heiligen. Want heiligen kunnen heel provocerend zijn, en dat vinden katholieken eng. Dat de martelaren van Gorcum heilig zijn verklaard, dat kon nog net. Maar de martelaren van Alkmaar of van Venlo, dat was iets te veel van het goede.
Die houding is te verklaren door de manier waarop de Kerk vervolgd of onderdrukt is geweest. Vervolgingen tekenen de Kerk in een land. In Engeland of de Oekraïne is de Kerk met irrationeel geweld bloedig vervolgd geweest. De nazaten van de overlevenden zijn daardoor gesterkt en laten zich de kaas niet van het brood eten. In ons land kregen katholieken sinds de reformatie meer te maken met een kille, rationele, maar gelukkig wel fatsoenlijke minachting.
Het gedoogbeleid, dat nu het verdienmodel van koffieshops en prostitutie onderbouwt, is allereerst toegepast in de 17e eeuw op de katholieken. Het bleek een succes te zijn. De katholieken hebben er geen vechtlust, maar een minderwaardigheidscomplex aan overgehouden. Ook al moet gezegd worden: in het buitenland voelden ze zich wel vrij om zich te bewijzen – bijvoorbeeld als Zoeaven in Rome of als missionarissen over de hele wereld. Maar thuis …
Een echte officiële Nederlandse heilige is best wel eng. Wat zullen de buren ervan denken … Daarom ook zijn we vaak blij, dat grote katholieken vooral actief waren voor de samenleving en sociaal bewogen waren. Dan hoef je het niet te veel over Jezus te hebben. Neem nou Schaepman of Ariëns. Dat zijn mannen die ook door niet-katholieken serieus kunnen worden genomen.
En dan nu dus Titus Brandsma. Daar kun je mee aankomen. Die is door de nazi’s vermoord. En wij zouden toch allemaal tegen de nazi’s zijn geweest in de oorlog?
Nou … ik denk dus van niet, eigenlijk. Wij zijn niets beter dan de meerderheid in de oorlog die zich niet heeft verzet. Ik vraag me wel eens af, stel nou eens voor, dat Titus met dezelfde moed en met hetzelfde geloof, oftewel met dezelfde intieme band met Jezus Christus, vandaag even een kijkje zou komen nemen bij ons. Wat zou hij zeggen over onze Kerk en onze cultuur? Hoe zou hij het niveau van onze (katholieke) universiteiten en ons studentenleven evalueren? Wie zouden hem dan steunen, en wie zouden hem dan tegenspreken, tegenhouden, of beschuldigen van fanatisme?
Een ding is zeker: de bron van zijn moed, zijn liefde en zijn vreugde zou dezelfde Jezus Christus zijn. Hij zou leven vanuit dezelfde waarheid van het katholieke geloof, die immers onveranderlijk en onvergankelijk is. Vooral daarom mogen we een voorbeeld aan Titus Brandsma nemen: een hart dat brandde voor en door Christus.
Pater Elias c.s.j.
Want gij o Jezus zijt bij mij,
Ik was u nimmer Zoo nabij.
Blijf bij mij bij mij Jezus zoet,
uw bijzijn maakt mij alles goed.
Dit gebed, op de gedenksteen aangebracht, bij de 12e statie van de kruisweg in het Heiligdom van Dokkum, komt veelvuldig voor in de teksten van Pater Titus Brandsma.
Noten:
- Wilt u meer stukken lezen over ‘Titus Brandsma’? Klik dan hier, of één van de andere ‘tags’ boven aan deze pagina.
2. Een mooie biografie is opgenomen op de website van de Nederlandse Karmel orde
Keywoorden: | H.Titus Brandsma | Leven verliezen om mijnentwil | Liefde | Moed | Pater Elias Leyds c.s.j. | Vreugde |
