‘Kroningsceremonies werpen meestal politieke problemen op. En deze van Charles III ook nog eens theologische problemen; en dat schept onrust.’.
Klik hier boven voor zijn boodschap in het Engels. Hieronder vindt u de integrale vertaling in het Nederlands
Door dr. G. Ashenden – Als een van mijn vorige bazen, een vice-kanselier van de universiteit, zijn minachting wilde tonen voor een probleem placht hij het af te doen als een theologische kwestie. Ik dacht altijd dat dit een gebrek aan begrip toonde van zowel geschiedenis als van het belang van theologie, maar hij was dan ook een econoom.
Kroningsceremonies werpen meestal politieke problemen op. En deze van Charles III ook nog eens theologische problemen; en dat schept onrust. De publicatie van de liturgie voor de op handen zijnde ceremonie van onze Koning Charles III is vertraagd en er wordt gesuggereerd, door hen die het kunnen weten, dat dit komt omdat de koning is uitgegaan van één bepaalde theologische kijk op het doel van een kroning, en sommige andere, nog niet met name genoemde, personen van een ander gezichtspunt.
“Vraag in mijn naam,” beloofde Jezus, “en je zult ontvangen.” En dat doen we ook. Alle christelijke gebed krijgt vorm als een daad van vertrouwen, dat Jezus was wie hij beweerde te zijn. Altijd impliciet, vaak ook expliciet, zeggen we, dat we dit vragen in de naam van Jezus Christus, onze Heer.
Centraal in deze kwestie staat de vraag wat er gebeurt als je een gebed opdraagt in een christelijke kerk, een abdij of een kapel gewijd aan Jezus, tijdens een dienst waarbij de aanwezigheid van Jezus wordt aangeroepen, maar u doet het in de naam van een andere God: van Shiva, of Mohammed, Boeddha, of misschien zelfs Gaia.
Twee voor de hand liggende vragen dienen zich dan aan:
- doet dit de naam van Jezus eer aan?
- is het consistent met de waarden en bedoelingen van de gelegenheid, deze kroningsceremonie?
Lord Harris die een gepensioneerde bisschop is van Oxford veroorzaakte opschudding in 2014 toen hij er publiekelijk op aandrong dat de Koran gelezen moet worden bij de komende kroning om moslims het gevoel te geven dat ze erbij horen.
Dit gaf consternatie indertijd en er werd op gewezen dat het moeilijk aan te geven is, waar je dan precies moet stoppen, als we dat deden. Waarom alleen de moslims…dan kun je nauwelijks de Bhagavad-Gita uitsluiten, en Hindoes over het hoofd zien, noch misschien Siks overslaan die een tekst lezen van Guru Granth Sahib. En wat zou moeten worden gelezen om de dramatische opkomst te vertegenwoordigen van de ‘Nieuwe Atheïsten’ in ons land, in het domein dat wordt geleid door Dawkins en Fry? Misschien een paar ironische zinnen naar keuze uit The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy (vert.: De gids voor lifters naar het sterrenstelsel), ter herinnering aan de altijd geweldige Douglas Adams die zoveel deed om religie op zijn plaats te zetten voor de nieuwe atheïsten?
Want Charles zal als koning regeren op deze eilanden voor alle geloofsrichtingen en, zoals ze zeggen, dus in feite voor geen enkele.
Gedurende een tijdje vertoefde ik in soortgelijke kringen als Lord Harris. Ik was een van de adviseurs van Sir Sigmund Sternberg’s illustere drie-religies-Forum, deel van een discrete groep Anglicaanse theologen, die bij bepaalde interreligieuze bijeenkomsten te vinden was onder de radar en met goedaardige Islamitische geleerden het concept van het ‘neefschap’ van de abrahamistische geloofsrichtingen verkende.
Charles eigen gezichtspunt deelt de vooronderstellingen van deze discrete cultuur. En vooronderstellingen is waar we moeten beginnen, als we deze botsing van cultuur en ideologie willen begrijpen die achter de uitgestelde liturgie van de kroning ligt.
Mijn vooronderstellingen zijn veranderd, die van koning Charles niet. Want koning Charles werd diepgaand beïnvloed als jonge man door een schrijver en avonturier genaamd Laurens van der Post, een verbazingwekkende man en schrijver.
Van der Post was een aanhanger van Karl Gustav Jung. Jung was een psychiater en een therapeut die tegen zijn eigen cultuur inging, die destijds werd gedomineerd door zijn mentor van weleer, Sigmund Freud, die niet hield van godsdienst. Daarentegen wilde Jung benadrukken dat religie en religieus instinct een krachtig instrument zijn om het bewustzijn en onderbewustzijn te verenigen onder een overkoepelende betekenisstructuur. En toen Jung over God sprak met een kleine letter ‘g’ bedoelde hij niet de God met hoofdletter ‘G’ van Abraham, Isaac en Jacob, maar de menselijke psyche. Voor Jung was alle – gezonde- religie niet enkel nuttig, maar eigenlijk essentieel voor de menselijke taak van ‘individuatie’ of ‘zelfrealisatie’, wat deze termen ook in feite mogen betekenen. En dit is waar de breuklijn ligt vandaag de dag achter het multifunctionele en niet-helpend dubbelzinnige woord ‘god’ met een kleine letter ‘g’. Wat wordt bedoeld? Voor wie of wat wordt neergebogen? Is god een functie van ons opbloeien? Of is ons bestaan nu, en voorbij tijd en ruimte, afhankelijk van hoe we ons verhouden tot God met een grote G?
Is het meest fundamentele, de meest fundamentele vraag: gaat het om antropologie of om theologie?
In het wereldbeeld van Charles, en Jung, is het antropologie. De verschillen tussen de religies zijn derhalve veel minder belangrijk dan het nut of de authenticiteit van religies en spiritualiteit zelf voor de menselijke Zoektocht en voor zelfbegrip of zelfrealisatie, wat dat ook moge betekenen. En als je dit toevoegt aan de politieke prioriteit om de monarchie te gebruiken om een multiculturele diverse natie te verenigen waarin ‘inclusiviteit’ in de werkdefinitie zit als zowel de lijm als het doel, nou, dan wordt het bereiken van de symbolische deelname van verschillende religieuze stemmen in een openbaar ritueel zoals de kroning een zeer wenselijk doel. Het kan misschien ook zeker symbolisch zijn en als een verklaring van ideologische overtuiging zelfs politiek een hoogst wenselijke doel. Het werkt als een hefboom, cohesie en steun voor een diverse samenleving.
Maar wat als de hoofdvraag in feite theologisch is? Als de essentiële aard van het Christendom, de kerk en de kroning zijn gebaseerd op een andere filosofische vooronderstelling? Wat als dit een verhuld of ‘proxy’ conflict is tussen Jung (prins Charles) en Jezus (de gelovige kerk) over de kroning, tussen – in feite- antropologie en theologie?
De uitdaging waar veel christenen zich voor geplaatst zien in de multiculturele, meer-waarden ‘Zeitgeist’ is dat degenen die in God geloven met een hoofdletter G al dan niet een uitdaging kunnen vormen. Geloven in Jezus is dat zeker. Want god met een kleine g kan in zijn pluriformiteit eenheid van iedereen betekenen, maar Jezus werkt verdelend en verdeelt wegens zijn voor sommigen uitzinnige bewering dat Hij alleen de Weg is, en dat niemand tot de Vader komt dan door Hem.
Dit is wat vaak bekend staat als het schandaal van de particulariteit (het bijzondere) dat ligt ingebed in het hart van de Joodse en Christelijke Openbaring en het is zo diepgaand contra-cultureel dat voor veel mensen die herhaaldelijk gehersenspoeld worden door relativisme en universalisme het niet alleen onaanvaardbaar is, maar diep beledigend, een schandaal, dat bijzondere.
Echter, een begrip van de aanspraken ervan is essentieel om de culturele spanning te begrijpen waaronder de kerk leeft en waaraan ze bijdraagt in verbinding met de samenleving. En hoe problematisch het ook moge zijn voor ons geïndoctrineerde wereldbeeld, in de praktijk accepteren de meesten van ons dit schandaal van het bijzondere in de manier waarop we leven en liefhebben.
We houden immers van individuen, van sommige op een unieke en exclusieve wijze; onze echtgenoten en onze kinderen, bijvoorbeeld..
Dit principe van concreet naar een universeel kennen en liefhebben wordt goed uitgedrukt door John Duns Scotus. Hij herinnert ons eraan dat God alleen ‘bijzonderheden’ en ‘individuen’ heeft geschapen, een kwaliteit die hij ‘dit-heid’ (of ‘deze-heid’) noemde, ‘ik-heid’.
‘Ditheid’ legt ook de grondslag voor een principe als incarnatie, en het concrete en het specifieke. Je kunt universele ideeën niet echt liefhebben. Zelfs als je platonist bent, is het moeilijk om van concepten, krachten, ideeën te houden, hoewel we vaak doen alsof om deugdzaam te lijken. Ideologie kan gewoon het ego zijn dat zich om zulke abstracties heen wikkelt.
Maar het was C.S. Lewis wiens heldere gedachtengang de meest logische uitleg gaf aan deze invalshoek, door te erkennen dat in het christelijke verhaal Gods eigenaardige manier van het kiezen van een bepaald volk voor zijn doel een aanstoot is voor onze moderne gevoeligheden.
Lewis schreef: “Om heel eerlijk te zijn, wij houden helemaal niet van het idee van een uitverkoren volk. Want wij zijn democraten, door geboorte en opleiding. We zouden liever denken dat alle naties en alle individuen beginnen op gelijk niveau in de zoektocht naar God. Of zelfs dat alle religies even waar zijn. Het moet meteen worden toegegeven dat het christendom geen concessies doet aan dit standpunt. Het vertelt helemaal niet over een menselijke zoektocht naar God, maar eigenlijk iets over God, wat door God wordt gedaan, voor, tot en over ons als mensheid; en de manier waarop dat gebeurt is selectief en uitermate ondemocratisch. Nadat de kennis van God universeel is verloren of verduisterd, wordt één man uit de gehele aarde, Abraham eruit gepikt. Hij wordt gescheiden, ellendig genoeg mogen we aannemen, van zijn natuurlijke omgeving, naar een vreemd land gestuurd en tot stamvader van een natie gemaakt, die de kennis van de ware God verder moet doorgeven. Binnen zijn natie is er een verdere selectie: sommigen sterven in de woestijn, sommigen blijven achter in Babylon. Er is nog een verdere selectie, het proces beperkt zich tot een steeds kleinere kring en spitst zich uiteindelijk toe tot een kleine heldere punt als de kop van een speer: en het is een Joods meisje tijdens haar gebeden. De hele mensheid wat betreft haar verlossing is versmald tot Maria.” C.S. Lewis, ‘Miracles’, hoofdstuk 14.
En de reden dat Jezus de enige weg naar de Vader is, is dat alleen in Jezus de Godheid de schepping binnenkwam, teneinde de onmogelijke vierkante cirkel te trekken van vrije wil, heiligheid, gerechtigheid, vergeving en liefde..
Tot verrassing van velen groeit het Engelse, nu Britse, concept van zowel koningschap als kroning organisch uit deze ideologie van bijzonderheid.
Het ritueel van de zalving, centraal in het hart van het kroningsritueel vindt zijn oorsprong in de profeet Samuel die de herder David zalft als koning van Israël. Deze zalving drukt een exclusief wederzijds verbond met een bepaald doel uit, tussen God en zijn gezalfde. Dit doel zal voortvloeien als een rivier die uit één enkele bron trapsgewijze omlaag stroomt naar de riviermonding van de incarnatie, waarin God zijn uitnodiging zal uitbreiden naar de rest van zijn schepping, van de riviermonding naar de wijde zee van al zijn kinderen.
Maar altijd ingebed en verpersoonlijkt in het bijzondere als een manier om uit te reiken naar het universele. Bijzonderheid gaat inderdaad vooraf aan het universele. En dit conflict tussen Charles en zijn kerk is er, omdat Charles’ waarden en filosofie die alle geloofsrichtingen verdedigen, terwijl ze tegelijkertijd de cultuur van deze tijd weerspiegelen, niet alleen deze relatie van het bijzondere tot het universele omkeren, maar ze wissen ook de aanspraken uit van de unieke bijzondere kenmerken van Jezus die een weg wordt, niet de Weg.
Dus is dit van belang voor de kroning? De monarchie als concept is niet alleen een kwestie van macht, – daarvoor kunnen we naar Nietzsche-, noch is het in feite een kwestie van seksuele en politieke zelfrealisatie, -daarvoor kunnen we terecht bij Jung en de therapeuten of de maatschappelijk werkers. Al het ritueel ervan vloeit in feite voort uit de ervaring van God die inbreekt in de geschiedenis op een unieke en zeer bijzondere manier die zijn ultieme uitdrukking vond in Jezus, de Logos aan het kruis, een offer van Liefde dat ieder van ons binnentrekt in de intimiteit van vergeving en een relatie met Abba.
Nu, moslims verwerpen dit. Het is het in feite een ernstige belediging voor de onkenbaarheid en ontoegankelijkheid van Allah wiens primaire eis niet de aanbidding door de vergeven gelovige is, maar de onderwerping van de recalcitrante.
Abba, Allah en Jahweh zijn verschillend. In feite verwerpen alle andere religies Jezus in de termen waarmee Hij zichzelf presenteert.
De zalving van de monarch echter is ontleend aan de zalving van het episcopaat, het priesterschap dat is afgeleid van Jezus en de profetische zalvingen. In het ambt van de monarch gaan macht en dienst, staat en God, autoriteit en aansprakelijkheid, samen. Het gaat hier niet in wezen om een oefening in de ontwikkeling van de theorie van constitutionele monarchie. Het is een langzame en gestage aanpassing van de visie van de relatie tussen God en de mensheid, gevat in de organische uitdrukking van een christelijke staat.
Multicultureel en interreligieus relativisme is een belediging voor en een afwijzing van de unieke claims van Jezus, belichaamd in de bouw van de abdij waarin de kroning plaatsvindt. Het ambt van koning is geen delegatie van symbolische autoriteit van de ‘demos’, het volk, in het streven naar een persoonlijke en politieke ontwikkeling. Het is in feite de erfenis van een ambt dat het streven weerspiegelt naar een bepaald evenwicht tussen hemel en aarde, tussen Christus en zijn kerk, tussen macht en bescherming. Gezag en dienstbaarheid, deze deugdzame paradoxen vinden hun wortels in de menswording van Jezus. Charles snijdt zijn koninklijke wortels af tot zijn, en onze, ondergang.
Vertaling: EWTN Lage Landen (AV)
Auteur: klik hier Gavin Ashenden, voor meer informatie over de auteur en klik hier voor zijn website.
Wilt u meer artikelen lezen over bijvoorbeeld ‘Gavin Ashenden‘ voormalig kapelaan van de overleden Britse koningin Elizabeth II? Klik dan hier.
Wilt u meer artikelen lezen over bijvoorbeeld ‘het priesterschap van Christus‘? Klik dan hier, of klik een van de andere ‘tags’ boven- of onderaan dit artikel.
230423 | [XLS000] | 231012 post views 2821 |
