Leiders Oosterse Kerk prijzen paus Leo XIV’s jubileumtoespraak

De Heilige Vader benadrukte dat de Heilige Stoel ‘altijd bereid is om vijanden bij elkaar te brengen’ voor dialoog en om ‘de waardigheid van vrede’ te herstellen.

Edward Pentin Vaticaan 15 mei 2025 – VATICAANSTAD — Leiders van de oosterse katholieke Kerken hebben enthousiast gereageerd op een toespraak die paus Leo XIV woensdag hield, waarin hij hun liturgieën prees en de leden van die Kerken bemoedigde in hun lijden en vervolging.

In zijn toespraak in de Paulus VI-zaal tot de leiders van de Oosterse Kerken die van 12 tot 14 mei in Rome bijeen waren voor een jubileumbijeenkomst, sprak paus Leo over het belang van het behoud en de bevordering van het christelijke Oosten, benadrukte hij de “enorme” bijdrage van de Oosterse Kerken en hoe hun liturgieën en tradities een voorbeeld zijn voor de wereldwijde Kerk.

De Heilige Vader vestigde ook de aandacht op de benarde situatie van de vervolgden, vooral in het Midden-Oosten, en wees erop dat zijn vroegere voorganger, Leo XIII, de eerste paus was die een document wijdde aan de waardigheid van de oosterse kerken, namelijk zijn apostolische brief Orientalium Dignitas (De waardigheid van de oosterse kerken) uit 1894. (Redactie: Zie hier voor de Nederlandse vertaling van hte document, met dank aan RKDocumenten.nl)

De “hartelijke oproep” van de 19e-eeuwse paus is volgens paus Leo net zo relevant vandaag de dag, nu veel katholieken in de regio “door oorlog en vervolging, instabiliteit en armoede gedwongen zijn hun vaderland te ontvluchten en niet alleen hun geboorteland dreigen te verliezen, maar ook, wanneer ze in het Westen aankomen, hun religieuze identiteit”.

Aartsbisschop Sviatoslav Shevchuk van Kiev, de primaat van Oekraïne, begroet paus Leo XIV op 14 mei 2025. (Foto: Vatican Media)@Vatican Media

“Als gevolg daarvan gaat met het verstrijken van de generaties het onschatbare erfgoed van de Oosterse Kerken verloren”, zei hij.

De Heilige Vader onderstreepte, net als Leo XIII, de noodzaak om “het christelijke Oosten, vooral in de diaspora, te behouden en te bevorderen”, en beloofde tegelijkertijd manieren te vinden om hen “concreet te ondersteunen” bij het behoud van “hun levende tradities”.

Tegelijkertijd drong hij erop aan dat vervolgde christenen – Oosterse en Latijnse, vooral in het Midden-Oosten – “niet alleen in woorden, maar ook daadwerkelijk de kans krijgen om in hun geboorteland te blijven met alle rechten die nodig zijn voor een veilig bestaan”.

“Laten we hiernaar streven!”, smeekte hij.

Leo XIV benadrukte hoezeer de Kerk ‘jullie nodig heeft’ en voegde eraan toe dat ‘de bijdrage die het christelijke Oosten ons vandaag de dag kan bieden, enorm is!’.

Het belang van oosterse liturgieën

Hij sprak over de “grote noodzaak om het gevoel van mysterie te herstellen dat in uw liturgieën levend blijft, liturgieën die de mens in zijn geheel aanspreken, die de schoonheid van de verlossing bezingen en een gevoel van verwondering oproepen over hoe Gods majesteit onze menselijke zwakheid omvat!”

Leo XIV zei ook dat het “even belangrijk is om, vooral in het christelijke Westen, het besef van het primaat van God, het belang van mystagogie [mystieke doctrines] en de waarden die zo typerend zijn voor de oosterse spiritualiteit, te herontdekken: voortdurende voorbede, boetedoening, vasten en huilen om de eigen zonden en die van de hele mensheid (penthos)!”

De Heilige Vader zei dat hij daarom van mening was dat het van vitaal belang was om “uw tradities te behouden zonder ze af te zwakken, misschien uit praktische of gemakzuchtige overwegingen, opdat ze niet worden aangetast door de mentaliteit van consumentisme en utilitarisme”.

De oosterse christelijke spiritualiteit slaagt erin, zo vervolgde hij, “het drama van de menselijke ellende” te combineren met “het wonder van Gods barmhartigheid, zodat onze zondigheid niet tot wanhoop leidt”, maar ons juist “openstelt voor het aanvaarden van de genadige gave om geschapen wezens te worden die genezen, vergoddelijkt en tot de hoogten van de hemel verheven worden”.

Paus Leo XIV ontmoet deelnemers aan het jubileum van de oosterse kerken tijdens een audiëntie in de Paulus VI-zaal op 14 mei 2025 in Vaticaanstad, Vaticaan. (Foto: Vatican Media)@Vatican Media

Hij onderstreepte het belang van het vragen om de “genade om in elke beproeving van het leven de zekerheid van Pasen te zien en de moed niet te verliezen”, en herinnerde aan de woorden van de oosterse kerkvader St. Isaac van Nineveh: “De grootste zonde is niet te geloven in de kracht van de Verrijzenis.”

De paus sloot af met een focus op vrede en zei dat oosterse katholieken, die hij herinnerde als de “martelaarskerken” vanwege de omvang van hun lijden, als geen ander in staat zijn om “een lied van hoop te zingen, zelfs te midden van de afgrond van geweld”.

Het geweld dat zij hebben ondergaan, zowel in het Midden-Oosten als in Oekraïne, Tigray en de Kaukasus, “moet verontwaardiging oproepen omdat er levens worden opgeofferd in naam van militaire verovering”, zei hij, terwijl hij ook een krachtige oproep deed “niet zozeer van de paus, maar van Christus zelf, die herhaalt: ‘Vrede zij met u!’”

Hij beloofde zijn steentje bij te dragen aan het bevorderen van de vrede van Christus, die volgens hem “geen grafstilte” is, en benadrukte dat de Heilige Stoel “altijd bereid is om vijanden bij elkaar te brengen” voor dialoog en het herstel van “de waardigheid van de vrede”.

Ten slotte drong hij er bij de Kerken van het Oosten op aan om een voorbeeld te zijn, “vooral in de Bisschoppensynode”, zodat zij plaatsen van “broederschap en authentieke medeverantwoordelijkheid” kunnen zijn, vrij van “alle wereldse gehechtheden” en neigingen “die in strijd zijn met de gemeenschap”, zodat zij “trouw kunnen blijven in gehoorzaamheid en in evangelisch getuigenis”.

Positieve reacties

In reactie op de toespraak zei patriarch Ignatius Joseph III Younan, Syrisch-katholiek patriarch van Antiochië en het hele Oosten, tegen de Register dat de woorden van de paus “een bewijs zijn van wat de verrezen Heer tegen Petrus zei: ‘Bevestig uw broeders’”.

De Heilige Geest, voegde hij eraan toe, “heeft de universele Kerk een prachtige gave geschonken met de verkiezing van Leo XIV tot opvolger van Petrus, waarmee Jezus’ belofte om tot het einde der tijden bij zijn Kerk te blijven, in vervulling is gegaan”.

Patriarch Younan, die aanwezig was bij de audiëntie in de Paulus VI-zaal, zei dat de oosterse katholieke Kerken, gesticht door de apostelen en hun leerlingen, “al eeuwenlang verschrikkelijke beproevingen ondergaan omwille van de naam van Jezus”. Ze vragen geen privileges, klagen niet en weeklagen niet over de vervolging in hun vaderland, maar ze hebben bevestiging nodig in het geloof om hun spiritualiteit, liturgie en cultuur te behouden, die de hele Kerk verrijken, zei hij.

Patriarch Ignatius Joseph III Younan, Syrisch-katholiek patriarch van Antiochië en het hele Oosten, begroet paus Leo XIV tijdens een audiëntie in de Paulus VI-zaal op 14 mei 2025 in Vaticaanstad, Vaticaan. (Foto: Vatican Media)@Vatican Media

Verwijzend naar de bezorgdheid van paus Leo over het verlies van het erfgoed van de Kerk van het Oosten, die door vervolging uit de regio is verdreven, zei patriarch Younan dat de paus “een zeer belangrijke opmerking had gemaakt over de angst voor de gevaren die het voortbestaan van christenen in het Oosten bedreigen, zowel in hun landen van herkomst als in het buitenland”.

“Christenen in het Midden-Oosten hebben vrede nodig”, zei hij. ”Chaos is de ergste vijand van alle minderheden, vooral van christenen die bereid zijn individueel vervolging te ondergaan, maar het voortbestaan van hun Kerken staat op het spel! In dit jubileumjaar van hoop hebben we er alle vertrouwen in dat paus Leo zijn woorden in daden zal omzetten, omdat hij zich zeer bekommert om het voortbestaan van de Oosterse Kerken.”

Pater Benedict Kiely, oprichter van Nasarean.org, een in de VS gevestigde liefdadigheidsinstelling die vervolgde christenen in het Midden-Oosten bijstaat, sloot zich aan bij de steun van patriarch Younan voor de opmerkingen van paus Leo over de vervolgden en zei dat hij “zeer bemoedigd” was dat de paus in zijn eerste week deze kwestie “krachtig aan de orde had gesteld”.

Hij zei tegen de Register dat hij “bijzonder dankbaar” was dat Leo sprak over de christenen in het Midden-Oosten “die, zoals hij zei, ‘volhard hebben’ en in hun vaderland zijn gebleven, ondanks de vervolging”. Hij prees de paus omdat hij de Kerk in het Westen eraan herinnerde “hoezeer zij de Kerk in het Oosten nodig heeft en hoe belangrijk het is om meer over hen te leren” – iets wat pater Kiely, naar eigen zeggen, “al vele jaren wilde horen”.

Reactie van aartsbisschop Warda

De Chaldeeuwse aartsbisschop Bashar Warda van Erbil zei dat hij de toespraak van de paus twee keer had gelezen en dat deze aantoont dat de Heilige Geest “de Kerk de paus geeft die zij op dit moment nodig heeft” en “ons altijd leert hoe we de tekenen van de tijd moeten lezen”.

De Chaldeeuwse aartsbisschop in de Koerdische regio van Irak zei dat hij het bijzonder op prijs stelde dat de paus zo’n waardering uitsprak voor het rijke liturgische erfgoed van de Oosterse Kerk, en zei dat dit een “oproep tot verantwoordelijkheid” was in het licht van de recente “oppervlakkige hervormingen” die, volgens hem, “echt hebben geleid tot een soort van ontheiliging van deze liturgieën”.

Aartsbisschop Warda verwees naar verschillende liturgische hervormingen in de Chaldeeuwse katholieke Kerk in de afgelopen decennia, die bedoeld waren om de liturgie toegankelijker te maken voor de mensen van vandaag, maar die ook enige kritiek hebben gekregen. De hervormingen omvatten wijzigingen in liturgische vertalingen, het versus populum maken van de mis en het schrappen van enkele traditionele elementen.

De Chaldeeuwse aartsbisschop uit de Koerdische regio van Irak vertelde de Register hoezeer hij ook de nadruk van de paus op vrede waardeerde, een thema dat Leo sinds zijn verkiezing vorige week consequent heeft benadrukt. De Heilige Vader zet zich “van ganser harte” in voor dit thema, aldus de Iraakse aartsbisschop.

Hij zei ook dat paus Leo christenen “hoop” gaf door hen aan te sporen in hun land te blijven, omdat zij afkomstig zijn uit een Kerk van martelaren, behoren tot een “Kerk van hoop” en hun “hoop reëel is”.

Paus Leo, zo concludeerde aartsbisschop Warda, zegt tegen oosterse katholieken dat zij moeten volharden, dat God altijd met hen is, dat Hij hen in 2000 jaar nooit heeft verlaten en dat Hij hen nooit meer zal verlaten.

Edward Pentin is Senior Contributor van het Register en Vaticaananalist van EWTN News. Hij begon zijn verslaggeving over de paus en het Vaticaan bij Vatican Radio voordat hij Rome-correspondent werd voor EWTN’s National Catholic Register. Hij heeft ook verslag gedaan over de Heilige Stoel en de Katholieke Kerk voor een aantal andere publicaties waaronder Newsweek, Newsmax, Zenit, The Catholic Herald, en The Holy Land Review, een Franciscaanse publicatie gespecialiseerd in de Kerk en het Midden-Oosten. Edward is de auteur van The Next Pope: The Leading Cardinal Candidates (Sophia Institute Press, 2020) en The Rigging of a Vatican Synod? An Investigation into Alleged Manipulation at the Extraordinary Synod on the Family (Ignatius Press, 2015). Volg hem op Twitter @edwardpentin.