Bestseller voor de advent: de mystieke visioenen van Caryll Houselander

25 december 2025 – Madonna met kind’ van Giovanni Battista Salvi da Sassoferrato wordt vaak gebruikt als omslagillustratie voor The Reed of God van Caryll Houselander. Foto: publiek domein

De inzichten van de schrijfster van The Reed of God raken het hart.

Zelda Caldwell Boeken 22 december 2025

The Reed of God, een meditatie over de menselijkheid van Maria door Caryll Houselander (1901-1954), de Engelse katholieke spirituele schrijfster, wordt al lang beschouwd als een ‘spirituele klassieker’, maar in de laatste weken van 2025 verdrong het Belijdenissen (populair geworden door de installatie van onze Augustijnse paus) en werd het Amazons bestverkochte boek over heiligen. (Houselander’s boeken zijn nog niet in het Nederlands vertaald. -red)

Deze plotselinge stijging in populariteit was grotendeels te danken aan de Hallow-app, die het boek in zijn jaarlijkse Advent Challenge opnam. The Reed of God, voor het eerst gepubliceerd in 1944, is een toepasselijke keuze voor de advent, omdat Houselander daarin overweegt dat Christus in de mens woont en dat Onze-Lieve-Vrouw – die hem baarde – ons de weg wijst om op deze waarheid te reageren.

Christus zien in anderen was het centrale thema van Houselanders spiritualiteit. A Rocking-Horse Catholic, Houselanders korte – en zeer boeiende – autobiografie, onthult de bron van het spirituele denken dat haar de bewondering van enkele van de grootste katholieke theologen opleverde en dat lezers vandaag de dag nog steeds inspireert. De titel van het boek, dat in 2024 opnieuw werd uitgegeven door Cluny Media, verwijst naar het ongewone begin van haar geloofsleven: ze werd op zesjarige leeftijd in de Kerk opgenomen, dus ze was eerder een ‘hobbelpaard’-katholiek dan een ‘wieg’-katholiek.

De autobiografie van Caryll Houselander Foto: Cluny Media

Daarin beschrijft ze het mystieke visioen dat haar terugbracht naar het katholieke geloof dat ze als tiener had verlaten:

“Ik zat in een ondergrondse trein, een overvolle trein waarin allerlei soorten mensen tegen elkaar aan stonden, zittend en hangend aan de riemen – allerlei soorten arbeiders die aan het eind van de dag naar huis gingen. Plotseling zag ik met mijn geest, maar zo levendig als een prachtige foto, Christus in hen allemaal”, schrijft Houselander.

De visioen was de aanleiding voor haar terugkeer naar de Kerk in 1925. Ze werd een frequente medewerkster van katholieke tijdschriften en literaire tijdschriften en was de schrijfster van verschillende boeken.

Hoewel Houselander weinig formele opleiding had genoten en geen theologische opleiding had gevolgd, verdiende ze het respect van geleerde katholieke theologen, waaronder mgr. Ronald Knox, een Engelse katholieke priester, apologeet en spiritueel begeleider.

“ In alles wat ze schreef, was er een openhartigheid als van een kind: ze leek alles voor het eerst te zien, en de droogste of meest dogmatische overwegingen straalden als een gerestaureerde afbeelding wanneer ze ermee klaar was”, schrijft Mgr. Knox over Houselander, volgens biograaf Maisie Ward, auteur van Caryll Houselander: Divine Eccentric, oorspronkelijk gepubliceerd in 1962 en heruitgegeven door Cluny.

Caryll Houselander Foto: Cluny Media

Vandaag de dag blijft Houselander een spirituele schrijfster waar katholieken naar teruggrijpen voor inzicht en inspiratie. Dominicaan Sebastian White, de vertrekkende redacteur van Magnificat, publiceert regelmatig Houselanders reflecties in de maandelijkse gebedsgids.

Pater White vertelde de Register: “Ik vond ze prachtig geschreven en ze gaven een geweldig inzicht in onze relatie met de Heilige Moeder en de persoonlijke eenheid met Onze-Lieve-Heer die wij als katholieken ervaren.”

Houselanders spiritualiteit

Wat Houselander in de Londense metro meemaakte, was niet de eerste keer dat ze wat zij beschouwde als een onbetwistbaar bovennatuurlijk visioen had, maar het was, zoals ze schrijft in A Rocking-Horse Catholic, “een onvoorstelbaar veel grotere ervaring” dan de voorgaande.

De eerste keer had Houselander een visioen van een doornenkroon op het hoofd van een lekenzuster uit Beieren, die als vluchtelinge uit de Eerste Wereldoorlog naar Engeland was gekomen.

De tweede keer was jaren later in Londen, nadat ze de katholieke Kerk had verlaten. Terwijl ze aardappelen kocht voor het avondeten, zag ze een “gigantische en levende” Russische icoon van de gekruisigde Christus Koning, slechts enkele dagen voor de moord op tsaar Nicolaas II. Het ‘grotere’ visioen dat ze in de Londense metro had, schrijft ze, hielp haar ook om de aard van de zonde te begrijpen en hoe deze tegen Christus zelf wordt begaan – met name in gevallen van zonden die worden begaan ‘in naam van de liefde’. In de tijd dat ze niet bij de Kerk hoorde, had Houselander een affaire met een veel oudere man, de Russische agent Sidney Reilly, die Ian Fleming inspireerde tot zijn James Bond-serie.

Ze begreep nu dat ook zondaars eerbied verdienden.

“In plaats van diens zonde, die in werkelijkheid zijn grootste verdriet is, goed te keuren, moet men de Christus troosten die in hem lijdt”, schrijft Houselander. Ze werd bekend omdat ze mensen hielp die worstelden met psychische problemen, en hoewel ze geen opleiding in psychologie had genoten, stuurde dr. Eric Strauss, die later voorzitter van de British Psychology Society zou worden, getraumatiseerde patiënten naar haar toe.

“Ze bracht hen met haar liefde weer tot leven”, aldus Strauss, volgens Houselander-biograaf Ward.

Een onconventionele opvoeding in het geloof

Frances Caryll Houselander werd geboren in Bath, Engeland, als tweede dochter van Wilmott en Gertrude Houselander, niet-praktiserende anglicanen. Het was eigenlijk een toeval dat ze katholiek werd.

Op zesjarige leeftijd werd ze in de Kerk opgenomen, volgens haar mede dankzij de invloed van een vriend van de familie die haar in haar geloof steunde en haar begeleidde wanneer ze twijfelde, hoewel hij zelf geen lid van de Kerk was. Caryll en haar zus werden naar de mis begeleid door “Jock”, de trouwe hond van de familie, die buiten wachtte tot de mis voorbij was.

Toen Houselanders moeder zich bij de Kerk aansloot, werden zij en haar zus onderworpen aan wat zij omschreef als een ‘vervolging van vroomheid’.

‘Ze was niet alleen iemand die nooit iets half deed, ze overdreef ook altijd alles wat ze deed, of het nu sport was, tot dan toe haar belangrijkste interesse, of, wat het nu werd, religie’, schreef Houselander over haar moeder, een voormalig finaliste van het vrouwentennis op Wimbledon.

Als er priesters kwamen eten, wat vaak gebeurde, moesten de meisjes voor hen knielen en gebeden opzeggen. Het meest verontrustend voor Houselander, die later zou lijden aan angst en scrupulositeit, was dat ze elke avond gedwongen werd om ‘biecht’ te doen bij haar moeder.

De gelukkigste periode uit Houselanders jeugd was toen ze naar een kloosterschool werd gestuurd die werd gerund door Franse religieuze zusters.

Het was in het klooster dat ze een ervaring had die, zo schrijft ze, het onmogelijk maakte om ooit te twijfelen aan de werkelijke aanwezigheid in het Heilig Sacrament. Op een avond, terwijl ze leed aan een aanval van angst en scrupulositeit, ontving ze de communie en voelde ze zich “onmiddellijk in vrede”.

“Het leek inderdaad alsof een zachte, gouden gloed door mijn dunne oogleden scheen en mijn hele wezen doordrong”, schrijft Houselander.

Haar ‘wonder’, schrijft ze, hielp haar zich bewust te worden van de genezende krachten van het Heilig Sacrament en van het zich overgeven aan God.

‘Met overgave aan God bedoel ik jezelf aan God overgeven, om in Hem te worden getransformeerd. Het is de genezing van het zelf die de kern van het geheel vormt; we moeten van onszelf genezen worden door veranderd te worden, zoals het brood en de wijn op het altaar worden veranderd in Christus”, legt Houselander uit.

Afkeren van en terugkeren naar de Kerk

De vrede en vreugde van het klooster waren echter niet van lange duur. Na een aantal ongelukkige periodes op verschillende andere scholen haalde haar moeder – die inmiddels gescheiden was van haar vader – haar uiteindelijk helemaal van school. Houselander moest naar huis terugkeren om te helpen met het huishouden en als chaperonne te fungeren, nadat haar moeder een “verloren priester” die zijn orde had verlaten, in huis had genomen. Door deze situatie raakte Houselander steeds meer geïsoleerd van de katholieken in haar kennissenkring, die vanwege de woonsituatie van het gezin weigerden om het gezin nog te bezoeken.

De druppel die de emmer deed overlopen – de gebeurtenis die haar ertoe bracht buiten de katholieke Kerk naar God te zoeken – kwam toen ze een echtpaar dat ze kende naast haar zag knielen om de communie te ontvangen, maar haar vervolgens negeerden toen ze de kerk uitliepen. Woedend op dat moment, schrijft ze jaren later: “Het drong niet tot me door dat ik, door anderen zonder meer als farizeeën te veroordelen, zelf een farizeeër was.”

Het was het visioen in de overvolle metro – toen ze Christus in iedereen zag – dat haar terugbracht.

“De grootste vreugde om weer volledig in gemeenschap te zijn met de katholieke Kerk was en is nog steeds de steeds groeiende geruststelling die de leer van het mystieke lichaam van Christus geeft, met haar leer dat wij de Kerk zijn en dat ‘Christus en zijn Kerk één zijn’”, schrijft ze.

In The Reed of God spoort ze degenen die lijden aan om te bedenken dat Christus, die één is met ons, in ons wil lijden.

“Dit is nog iets wat we kunnen ontdekken als we over Onze-Lieve-Vrouw nadenken”, schrijft ze.

“Als Christus gevormd is uit ons leven, betekent dat dat Hij in ons zal lijden. Of beter gezegd, dat wij werkelijk in Hem zullen lijden”, schrijft Houselander. “Moet Christus deze dingen niet lijden om zo Zijn glorie binnen te gaan?”