COMMENTAAR Waarom legt paus Leo zo veel nadruk op dit onderwerp aan het begin van zijn pontificaat – en wat kunnen we hieruit afleiden over de aanpak die hij van plan is te volgen?
National Catholic Register Redactioneel 14 mei 2025
Toen paus Leo XIV twee dagen na zijn historische verkiezing op 8 mei de belangrijkste reden voor zijn pauselijke naam bekendmaakte, was dat geen grote verrassing.
Zoals veel waarnemers al hadden geraden, wilde de eerste Amerikaanse paus in de geschiedenis van de kerk zijn continuïteit met paus Leo XIII benadrukken, die vooral bekend is om zijn leer over ‘sociale rechtvaardigheid‘ in zijn beroemde encycliek Rerum Novarum. Wat echter onverwacht was, was de directe manier waarop Leo zijn pauselijke naamkeuze koppelde aan de uitdaging die kunstmatige intelligentie voor de hedendaagse mensheid vormt.
Voor het geval iemand deze duidelijke toespeling op een centrale prioriteit van zijn aanstaande pontificaat gemist had, verwees de nieuwe Heilige Vader nogmaals naar het AI-vraagstuk tijdens zijn eerste openbare ontmoeting in het Vaticaan met journalisten die verslag hadden gedaan van het pauselijk conclaaf.
Waarom legt paus Leo zo veel nadruk op dit onderwerp aan het begin van zijn pontificaat – en wat kunnen we concluderen over de aanpak die hij van plan is te volgen om dit aan te pakken?
Op de eerste plaats omdat hij voorziet dat AI het potentieel heeft om de menselijke samenleving fundamenteel te veranderen, op een vergelijkbare manier als de industriële revolutie de sociale orde op zijn kop zette in de tijd van Leo XIII.
Onze nieuwe paus is met name bezorgd dat kunstmatige intelligentie, als deze verkeerd wordt toegepast, alleen de rijken en machtigen zal bevoordelen en zeer schadelijk zal blijken te zijn voor grote groepen werknemers, wier banen op de tocht staan omdat AI hen kan vervangen, en voor andere groepen die geen eerlijk aandeel krijgen in de enorme rijkdom en kansen die AI kan bieden.
Paus Leo staat niet alleen in deze bezorgdheid. Op dezelfde dag dat hij de uitdagingen van AI voor journalisten benadrukte, publiceerde The Wall Street Journal een artikel waarin een CEO werd geciteerd die zijn werknemers in april waarschuwde: “AI komt jullie banen afpakken. Verdorie, het komt ook mijn baan afpakken.”
Het pontificaat van Leo is nog maar een paar dagen oud, dus het zou uiterst onverstandig zijn om nu al in detail te willen voorspellen wat hij zal zeggen over de omgang met AI. Wat wel met zekerheid kan worden gezegd, is dat hij in zijn algemene benadering de constructieve methodologie wil volgen die de vorige paus Leo heeft ontwikkeld met betrekking tot de ravage die de eerste decennia van de industriële revolutie hebben aangericht onder arbeidersgezinnen en andere achtergestelde sociale groepen.
Hoewel Rerum Novarum zowel het ongebreidelde kapitalisme als het onteigenende socialisme verwierp, veroordeelde Leo XIII de industrialisering in het algemeen niet, in tegenstelling tot sommige meer reactionaire stemmen uit zijn tijd. In plaats daarvan drong hij erop aan dat de nieuwe sociale orde doordrongen moest zijn van de christelijke waarheid, om de fundamentele economische veranderingen die gaande waren te humaniseren en de voordelen ervan ten dienste te stellen van de gelijke waardigheid van elke mens.
De huidige paus Leo wil zich op dezelfde manier inzetten voor onze snel veranderende postindustriële wereld, om de wijdverbreide invoering van kunstmatige intelligentie te humaniseren door een creatieve ontmoeting met de goddelijke intelligentie van het evangelie van Jezus.
Zoals Leo op 10 mei tegen het College van Kardinalen zei: “In onze tijd biedt de Kerk iedereen de schat aan van haar sociale leer als antwoord op een nieuwe industriële revolutie en op ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie die nieuwe uitdagingen vormen voor de verdediging van de menselijke waardigheid, gerechtigheid en arbeid.”
Enkele aanvullende opmerkingen over het karakter van Leo en zijn keuze voor zijn pauselijke naam lijken in dit verband ook relevant. Vanaf het moment dat hij het balkon van de Sint-Pietersbasiliek betrad en de enorme menigte op het plein beneden en de wereld daarbuiten met zijn eerste woorden “Vrede zij met u allen” toesprak, viel de diepe kalmte van de nieuw gekozen paus op.
En zoals de meeste Amerikanen is hij waarschijnlijk geneigd om waar mogelijk concrete en pragmatische oplossingen voor problemen te zoeken.
Een derde ding om in gedachten te houden is de letterlijke betekenis van Leo in het Engels: zoals de Heilige Vader wist toen hij zijn keuze maakte, betekent het “leeuw”, en leeuwen symboliseren zowel kracht als moed.
Praktisch, kalm, moedig en sterk. Dat is een krachtig viertal van positieve eigenschappen om de uitdagingen van AI aan te gaan – en inderdaad voor de immense evangelische missie die nu door God is toevertrouwd aan de eerste paus van de Kerk die in de VS geboren is.
Bron: Pope Leo XIV and the Challenge of AI| National Catholic Register
Vertaling: EWTN Lage Landen (HR)
